x W j C Z
. .S
fakultetin in g H. R afiyev, J. E shnazarov kabi professorlari; d o tsen t
Y. M asharipov, T. H ayitov, B. H aydarov, U. D o ‘sanov, F. Q osim ov
kabi o 'q itu v ch ilari h am sp o rtch ilarn i sport m usobaqalariga psixologik
va jism o n iy tayyorlashda m illiy va um um insoniy qadriyatlardan foy
dalanish m u am m o lari bilan jid d iy shug'ullanib kelm oqdalar. U niver-
sitetda shu m u am m o la r b o 'y ic h a Respublika ilm iy-am aliy an ju m an -
lari h am o ‘tkazildi, m azk u r an ju m an lar m ateriallari bir n echa m arta
kitob h olida ch o p etildi.
0 ‘zbekiston m ustaqillikka erishgach, «Sport psixologiyasi» fani ham
fanlar tizim id a o ‘ziga xos m unosib o ‘rinlardan birini egalladi. H ozirgi
k u n d a respublikam iz sport jam o alari va jam o alarid a psixologik xizm at
k o ‘rsatish ishlariga alo h id a e ’tib o r berilm oqda. D avr talabiga k o ‘ra
0 ‘zbek isto n davlat jism o n iy tarb iya institutida 2009 - 2 0 1 0 -o ‘quv
yilidan boshlab ja m o a psixologi tayyorlash guruhiga talab alar qabul
qilindi. K elajakda bu kadrlar sportchilarni jam oada, guruhda va jam oad a
psixologik jih a td a n tayyorlashga ijobiy t a ’sir k o ‘rsatadi.
0 ‘zbekiston davlat jism o n iy tarbiya instituti professori, psixologiya
fanlari n o m zo d i Z .G . G a p p a ro v v a 0 ‘zM U psixologiya kafedrasi d o t-
senti I.M . M am atovlar 1999 va 2000-yillarda «Sport psixologiyasi kursi»
b o ‘yicha m a ’ruza m atn lari ch o p ettirdilar. Bu m a ’ruzalar m atn larid an
sohaga o id oliy va o ‘rta m axsus o ‘quv yurtlarida asosiy adabiyotlar
sifatida foydalanib kelinm oqda. Professor G ‘. Shavqarov rahbarligida
S am D U psixologiya kafedrasining m udiri, d otsent Sh. Fayzullayev;
d o tsen tlar — Y. M asharipov, S. M usinov, A. A bduahadov va boshqalar
S am arq an d sh a h a r kollejlarida psixolog vazifasini bajaruvchi shaxslar
bilan birgalikda S am arq an d shahrida o ‘tkazilgan «U niversiada — 2004»
m u sobaqalarida psixologik xizm at k o ‘rsatish respublikada birinchi bo r
tajrib ad an o ‘tkazildi. B uning u ch u n «U niversiada - 2004» b o shlan-
m asdan oldin ikki h afta davom ida maxsus sem inar darslari tashkil
etildi. Bu tajriba «U m id nihollari», «B arkam ol avlod» m usobaqalarida
h am tashkil etilsa va o ‘tkazilsa m aqsadga muvofiq b o ‘lar edi. C hunki
bu ta d b irn in g sp o rt ja m o a la ri va jam o alarid a g i psixologik m u h it,
sp o rtch ilar o ‘rtasidagi o ‘zaro m uno sabatlar va boshqa ijtim oiy psixo
logik jara y o n larg a ijobiy ta ’sir k o ‘rsatishi «U niversiada — 2004» m u
sobaqalarid a yaqqol nam oyon b o ‘ldi. Bu vazifani bajarish u chun ayni
vaqtda respublikam izda m avjud ilm iy salohiyat yetarli.
M azk u r o ‘quv q o ‘llan m ad a «Sport psixologiyasi» fanining tarixi,
p re d m e ti, o ‘qitish uslublari, boshqa fanlar bilan aloqasi, keyingi yillarda
q o ‘lga kiritilgan y u tu q lar, sportchi im ko niyatining cheksizlik p six olo
giyasi; kelajak avlodni jism o n iy va psixologik jih a td a n tarb iy alash d a
Ib n S ino, A m ir T e m u r va Z ahirid din B obur q arash lari, N a jm id d in
K ubro va Jaloliddin M anguberdi hayotidagi jism o n iy va ruhiy faollik
d arajasi; s p o rtc h ila r n i sp o rt m u so b a q a la rig a p six o lo g ik ji h a t d a n
tayyorlash m uam m olari, sportchining m usobaqadan keyingi ruhiy holati,
sportchilarda harak at m alakalarini shakllantirish, tajo vu zko rlik h o lati
paydo b o lis h in in g psixologik sabablari, sp o rt tu rlarin in g psixologik
tavsifi, sport jam oasi va jam oalardagi o ‘zaro m un o sab atlar psixologiyasi,
sportchining o ‘z in i-o ‘zi boshqarishida q o 'llan ilad ig an uslublar, u lard a n
foydalanish kabilar h aq id a fikr yuritiladi.
U shbu o ‘quv q o ‘llan m a sport m utaxassislari, m u rab biylar, jism o n iy
m a d a n iy a t o ‘q i tu v c h i la r i , jis m o n iy m a d a n iy a t i n s t i t u t l a r i v a
universitetlarning jism oniy m adaniyat fakultetlari talabalari, sp ortch ilar,
m agistrlar, aspiran tlar, sport kollejlari va litseylari o ‘qu vchilari h a m d a
keng kitobxonlarga m o ‘ljallangan. «Sport psixologiyasi» m u alliflarning
ko ‘p yillik pedagogik ham d a sport m usobaqalarining doim iy ishtirokchisi
va m u ra b b iy i s if a tid a o r t tir g a n ta jr ib a la r ig a a s o s la n g a n h o l d a
resp u b lik am iz va c h e t e lla rd a ch o p e tilg a n ilm iy , o ‘q u v -m e to d ik
m a n b a la r n i o ‘r g a n is h , s h u n in g d e k , i n t e r n e t m a t e r ia ll a r i d a n
foydalanilgan h o ld a yaratildi. S hu bilan birga sport psixologiyasining
k o ‘pgina tu sh u n c h a la ri m ah alliy s h a rt-s h a ro it va ho zirg i k u n n in g
xususiyatlari hisobga olinib an ch ag in a batafsil yoritildi.
0 ‘quv q o ‘llan m a respublikam izda «S port psixologiyasi» fa n id a n
o ‘zbek tilida tayyorlangan dastlabki ishlardan biri b o ‘lgani u ch u n ayrim
tu sh u n ch ala r kito b d an jo y olm agan yoki yetarli d arajada pishiq talq in
q ilin m a g a n b o ‘lish i m u m k in . S hu b o is m u a llifla r m a z k u r o ‘q u v
q o ‘llanm aning m azm u n i b o 'y ic h a bildirilgan xolisona istak, taklif, fikr-
m ulohaza va m aslahatlarni sam im iy qabul qiladilar.
|
