«SPORT PSIXOLOGIYASI» FANINING PREDMETI




Download 3,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/79
Sana20.09.2024
Hajmi3,76 Mb.
#271792
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   79
Bog'liq
kitob 005ff877346f495

«SPORT PSIXOLOGIYASI» FANINING PREDMETI,
MAQSADI VA VAZIFALARI
«S port psixologiyasi» jism o n iy m ashq va m usobaqalar sharoitida 
s p o r t c h i p six o lo g ik f a o liy a ti q o n u n iy a tla r in in g m e x a n iz m in i 
o ‘rganadigan fandir. Bu fan bosh qa psixologiya sohalari bilan ch am - 
b arch as b o g ‘liqdir. C h u n o n c h i, «Sport psixologiyasi» fani sohasida 
faoliyat k o 'rsatayotgan o lim lar um um iy psixologiya, pedagogika, tib- 
biyot, ijtim oiy psixologiya, jism o n iy m adaniyat nazariyasi asoslari kabi 
so h alard a erishilgan nazariy b ilim lar va am aliy tajribalarga tayanib il­
m iy izlan ishlar olib boradilar. Bu fan sportchilarning sp o rtd a yuqori 
natijalarg a erishishlari y o 'lid a xizm at qiladi. K ishilarning sport faoli­
yati u n in g boshqa faoliyat tu rla rid a n farq qiladi. Sport faoliyatining 
asosini jism oniy m adaniyat m ashg‘ulotlari va sport m usobaqalari tashkil 
etad i. S h uning u ch u n h am «Sport psixologiyasi» fanining asosiy vazi- 
fa larid an biri sp o rtchilarni sport m usobaqalarida qatnashishga tayyor- 
lash d an iborat. Bu tayyorgarlik jarayoni sportchilardagi m axsus jis­
m o n iy sifatlarni, k o ‘nikm alarni, qobiliyatlarni shakllantirish, bilim - 
larini o ‘stirish, jism oniy va ruhiy qiyinchiliklarni yengish kabilarda 
p aydo b o ‘ladigan jism oniy va psixologik tayyorgarlik uslublarini y ana­
da takom illash tirish n i talab qiladi. S huningdek, «Sport psixologiyasi» 
fani sportch ilarg a o ‘z ja m o a a ’zolari bilan o ‘zaro to ‘g ‘ri m unosabatlar 
o ‘rn a tish y o ‘llarini k o ‘rsatadi; sp ortchining jism oniy, ruhiy, taktik, 
tex n ik tayyorgarligini h am o ‘rganadi. «Sport psixologiyasi» fani har 
b ir sport tu rin i alohida o ‘rganadi.
« S p o rt psixologiyasi» fani 60-yillarning oxiriga kelib rivojlana 
boshladi. Sobiq Ittifoq davrida m azk u r fan b o ‘yicha o ‘quv adabiyotlari 
va ilm iy-tadqiqot ishlari Rossiya olim lari tom onidan yozilar va boshqa 
r e s p u b lik a o lim la r i o ‘z o n a tilig a ta rjim a q ilib o ‘r g a n a r ed i. 
0 ‘zbekisto n d a hozirgi k u ngacha o 'zb ek tilida «Sport psixologiyasi» 
fani b o ‘yicha b irorta ham darslik yoki o‘quv qoMlanma yozilgan emas.
« S port psixologiyasi» fani paydo boMishining birinchi bosqichida 
asosan jism o n iy m ashq bilan shug'ullangan kishilarning ruhiy jaray o - 
niga t a ’sir m asalalari (aqliy, irodaviy) o ‘rganilgan b o ‘lsa, asta-sekin 
sp o rtch in in g boshqa xususiyatlariga t a ’sir etishi, m asalan, sport h ara­
kat m alakalari, hissiy-irodaviylik sifatlari, sportchining startd an o ld in ­
gi ru h iy h o lati, m alak a la rn i avtom atlashish shakllari k ab ilar ham
o ‘rganila boshlandi. Ikkinchi bosqichda «Sport psixologiyasi» fan si- 
fatida pedagogik faoliyat jara y o n larid a qoMlanila boshlandi: spo rtch i-
6


larning bilish jaray o n lari psixologiyasini shakllantird i; ularn in g iro ­
daviy sifatlarini tarbiyalash, sportch ilarning m usobaqaga psixologik j i ­
h a td a n ta y y o rla sh m e x a n iz m la rin i ish lab c h iq d i. N a tija d a , s p o rt 
psixodiagnostika sohalari paydo b o ‘ldi. Bu b o sq ich d a k o 'p lab disser- 
tatsiya ishlari bajarildi, y a’ni m u h im ilm iy tad q iq o tla r am alga o sh iril- 
di, sportchilarni um um iy psixologik tayyorlash m asalalari ishlab c h i- 
qildi. S portch ilarn in g texnik, jism oniy, psixologik va taktik tayy orgar- 
ligini; sportchi shaxsini tarbiyalash, sp o rtch ilar jam o asin i tak o m illa sh - 
tirish m asalalarini hal qilishga erishildi. H ozirgi k u n d a «Sport p six o ­
logiyasi» fani sp ortch ilarn in g am aliy faoliyati qirralarin i yangi shakl, 
vosita va uslublar vositasida o ‘rganuvchi fan sifatida sp o rtch ilar faoli- 
yatini ilm iy asosda boshqarish ishlarini to ‘g ‘ri tashkil etish, s p o rtc h i­
larga yangi nazariy bilim lar b erish, u larn in g shaxsiy m u am m o la rin i 
yechish u ch u n yo ‘l-y o ‘riq k o ‘rsatadigan fanga aylandi.
«Sport psixologiyasi» fani spo rtning b arch a tu rlarin i q am rab oladi. 
Bu fan sp ort m usobaqasi davrida sportch ilard a n am oy on b o ‘lad ig an
jism oniy va psixologik m ah o ratn i yanada shakllantirish, tarb iy alash
q o n u n iy atlarin i o ‘rganadi h am d a sport m ashg‘u lotlarini sifatli tash k il 
etish uslublarini ishlab chiqadi. «Sport psixologiyasi» fani sp ortda paydo 
b o ‘ladigan m uam m oli vaziyatlarning y ech im in i topish u ch u n quyidagi 
vazifalarni to ‘g ‘ri hal etishni o ‘z oldiga m aqsad qilib q o ‘ydi:

Download 3,76 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   79




Download 3,76 Mb.
Pdf ko'rish