‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

13.23-shakl.
2) topografik sirt gorizontallaridan 
25 belgiga ega bo‘lganining may- 
doncha qirg‘og‘i bilan kesishgan nuqtalari aniqlanadi;
3) maydonchaning qaysi tomonida tuproq qazish va to‘kish ishlari 
bajarilishi aniqlanadi;
4) maydonchaga chiqish apparelining intervallari aniqlanadi va ular 
chizib chiqiladi;
5) maydoncha qirralariga perpendikular qilib masshtab qiyaliklari 
chiziladi va ularda ko ‘rsatilgan qiyaliklar masshtab qiyaliklari grafigidan 
foydalanib intervallari belgilab chiqiladi;
6) belgilangan nuqtalardan tuproq to‘kish va qazish yonbag‘irlarining 
gorizontallari o ‘tkaziladi va ularning o ‘zaro kesishish chiziqlari 
yasaladi;
7) topografik sirt gorizontallari bilan tuproq qazish va to ‘kish 
yonbag‘irlarining gorizontallari o ‘zaro kesishish nuqtalari topiladi;
8) barcha aniqlangan nuqtalar o ‘zaro ravon tutashtiriladi. Shunda 
tuproq qazish va to'kish ishlarining chegaralari yasalgan hisoblanadi;
9) ortiqcha chiziqlar o ‘chiriladi va chizma taxt qilinadi.
393

O ‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar
1. Topografik chizmalarda nimalar tasvirlanadi?
2. Joyning past-balandligi deganda nima tushuniladi?
3. Topografik planlarning xaritalardan farqi nimada?
4. Topografik chizmalar chizma geometriya fanining qaysi bo ‘limida 
o ‘rganiladi?
5. To‘g ‘ri chiziq kesmasining sonlar bilan belgilangan proyeksiyasi 
nima deyiladi?
6. Apparel nima? Qiyalik-chi? Interval-chi?
7. Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalarda tekislik qanday ko ‘ri- 
nishda tasvirlanadi?
8. Topografik sirtlar chizmada qanday elementlari bilan tasvirlanadi?
Mashqlar
1. Ikki tekislik 
(P .v a £7) ning o ‘zaro kesishish chizig‘i yasalsin 
(13.24-shakl, 
a).
2. P. tekislik bilan AnB s to ‘g ‘ri chiziq kesmasining o'zaro kesishish 
nuqtasi aniqlansin (13.24-shakl, 
b).
3. 
P. tekislik bilan topografik sirtning kesishish chizig‘i yasalsin 
(13.25-shakl).
4. 
26 belgili maydoncha va unga chiqadigan apparel berilgan 
(13.26-shakl). Tuproq to‘kish (/r= 1:1) va tuproq qazish (/ =1:2) ishlari 
chegarasi aniqlansin.
5. 
9 belgili may don va unga chiqadigan apparelning topografik 
chizmasi mustaqil o ‘qilsin (13.27-shakl).

Download 13,35 Mb.