13.23-shakl.
2) topografik
sirt gorizontallaridan
25 belgiga ega bo‘lganining may-
doncha qirg‘og‘i bilan kesishgan nuqtalari
aniqlanadi;
3) maydonchaning qaysi tomonida tuproq qazish va to‘kish
ishlari
bajarilishi aniqlanadi;
4) maydonchaga chiqish apparelining intervallari aniqlanadi va ular
chizib chiqiladi;
5) maydoncha qirralariga perpendikular qilib masshtab qiyaliklari
chiziladi va ularda ko ‘rsatilgan qiyaliklar masshtab qiyaliklari grafigidan
foydalanib intervallari
belgilab chiqiladi;
6) belgilangan nuqtalardan tuproq to‘kish va qazish yonbag‘irlarining
gorizontallari o ‘tkaziladi va ularning o ‘zaro kesishish chiziqlari
yasaladi;
7) topografik sirt gorizontallari bilan tuproq qazish va to ‘kish
yonbag‘irlarining gorizontallari o ‘zaro kesishish nuqtalari topiladi;
8) barcha aniqlangan nuqtalar o ‘zaro ravon tutashtiriladi.
Shunda
tuproq qazish va to'kish ishlarining chegaralari yasalgan hisoblanadi;
9) ortiqcha chiziqlar o ‘chiriladi va chizma taxt qilinadi.
393
O ‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar
1. Topografik chizmalarda nimalar tasvirlanadi?
2. Joyning past-balandligi deganda nima tushuniladi?
3. Topografik planlarning xaritalardan farqi nimada?
4. Topografik chizmalar chizma geometriya fanining qaysi bo ‘limida
o ‘rganiladi?
5. To‘g ‘ri chiziq kesmasining sonlar bilan belgilangan proyeksiyasi
nima deyiladi?
6. Apparel nima? Qiyalik-chi? Interval-chi?
7. Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalarda tekislik qanday ko ‘ri-
nishda tasvirlanadi?
8. Topografik sirtlar chizmada qanday elementlari bilan tasvirlanadi?
Mashqlar
1.
Ikki tekislik
(P .v a £7) ning o ‘zaro kesishish chizig‘i yasalsin
(13.24-shakl,
a).
2. P. tekislik bilan
AnB s to ‘g ‘ri chiziq kesmasining o'zaro
kesishish
nuqtasi aniqlansin (13.24-shakl,
b).
3.
P. tekislik bilan topografik sirtning kesishish chizig‘i yasalsin
(13.25-shakl).
4.
26 belgili maydoncha va unga chiqadigan apparel berilgan
(13.26-shakl). Tuproq to‘kish (/r= 1:1) va tuproq qazish (/ =1:2) ishlari
chegarasi aniqlansin.
5.
9 belgili may don va unga chiqadigan apparelning topografik
chizmasi mustaqil o ‘qilsin (13.27-shakl).
