15.20-shakl.
Quyma detallarni konstruksiyalash. Cho‘yan cho‘zilishga
nisbatan
qisqarishga qarshilik ko‘rsatadi. Shu boisdan cho‘yan detallaming
konstruksiyalarini ishlab chiqishda ulaming
qarshilik hususiyatlari hi-
sobga olinishi zarur. Masalan, 15.17-shakldagi burchaklik detaining
tokcha burchak ichiga qovurg‘a loyihalanishi lozim.
Quyish jarayonida
qiyinchilikka uchramaslik uchun loyihalanadigan detaining metall aj-
ratish chizig‘iga peфendikular qilib yoritish nurlari o ‘tkazilsa, mo
del element (qism)laridan tushadigan
soyalar qismlari aniqlanadi
(15.18- shakl,
a, b va
d). Soyalar tushadigan qismlarini yo‘qotishga
harakat qilinadi (15.19-shakl,
a, b va
d). Bunday loyihalashda quyish
jarayoni osonlashadi va tannarxi kamayadi hamda detaining og‘irligiga
va mustahkamligiga putur yetkazilmaydi.
Murakkab shaklga ega detallarga ishlov berishning qiyinligini hisobga
olgan holda ulami qismlarga ajratib loyihalanadi. Detal qismlariga ish
lov berilganda valga o ‘tqaziladigan teshikka (15.20-shakl,
a) hamda
valga 10°-15° li faskalar qirqiladi. So'ngra presslab birlashtiriladi
(15.20-shakl,
b).
4- §.
Mashina detallarining texnologiyalikligi
Mashina detallarining shakli murakkab bo‘lmasligi, y a’ni egri chiziqli,
fasonli
formalardan qochish, iloji boricha ishlov berishga moslanadigan
aylanish va tekis sirtlardan loyihalanishi zarur.
Murakkab shakldagi
detallarga ishlov berish uchun maxsus dastgoh va kesuvchi asboblardan
foydalanishga majbur bo ‘linadi. Bu esa detal tannarxini ko ‘p
marta
oshirib yuboradi.
Detallarga ishlov berishda eng kam (minimal) hajmda vaqt
sarflanishi lozim. Teshik ochishga m oijallangan sirtda bobishka (o‘sma)
a )
b )
