o ‘tkaziladi. D iam etrlam ing uchlari ketm a-ket tutashtirilsa, kvadrat
ABCD
hosil b o ‘ladi. A garda ichki chizilgan kvadratning tom onlari gorizontal va
vertikal holatda b o ‘lishi talab qilinsa, u holda kvadratni yasash quyidagi
cha b o ia d i (3 .1 6 -shakl).
Avvalo, aylanani teng to ‘rt b o ia k k a b o iu v c h i
AB
va
CD
diam etrlari
o ‘tkaziladi, keyin ulam ing uchidan, y a ’ni
В, С v a D
nuqtalardan shu ay
lana radiusi bilan yoylar chiziladi, bu yoylar m os holda kesishib, 7 va 2
nuqtalam i beradi. B u nuqtalar aylana m arkazi
О
bilan birlashtiriladi. H o
sil b o ig a n
0 1
va
0 2
to ‘g ‘ri chiziqlar aylana bilan kesishib,
M
va
К
nuqtani beradi. S o‘ngra
M
va
К
nuqtalardan
AB
v a diam etrga parallel
qilib
M N
va
LK
to ‘g ‘ri chiziqlar o ik a z ila d i. Bu to ‘g ‘ri chiziqlar aylana
bilan kesishib, k o ‘pburchakning
N
va
L
nuqtalarini beradi. K eyin topil-
gan
M NLK
to ‘rtburchak izlanayotgan kvadratni ifoda qiladi.
Aylanani teng beshga va boshqa qism larga b o iis h m asalasi bilan
olim lar ju d a qadim dan sh u g ‘ullanib kelishgan. V itruviyning «A rxitek-
turadan o ‘n kitob» asarida, A l-K oshiyning «H isob kaliti» asarida m asala-
ning shartiga binoan, m untazam beshburchak yasashning bir necha usuli
m avjud b o ii b (3.18, 3.19, 3.20, 3.21 va boshqa shakllar), u lam i yasash
usuli chizm ada aks ettirilgan. Biz shulardan ayrim larini yasab k o ‘ramiz.
Q olganlarini talabalam ing m ustaqil bajarishlari uchun havola qilam iz.
