• 3-§. Burchaklarni transportir yordamida o ‘lchash va yasash
    		•

    ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet39/237
    Sana11.12.2023
    Hajmi13,35 Mb.
    #116299
    1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   237
    Bog'liq
    Chizmachilik.I.Raxmonov. 2016

    3.6-shakl.
    radiusli ikkinchi yoy chiziladi. Bu yoylar- 
    ning o ‘zaro kesishgan 
    К
    nuqta aniqlanadi 
    va u 
    A
    nuqta bilan birlashtiriladi. Hosil 
    b o 'lg an
    AK
    to 'g 'r i chiziq 
    AB
    to 'g 'r i 
    chiziqqa perpendikular bo 'ladi.
    3-misol. 
    С
    nuqtadan 
    AB
    to 'g 'r i chiziqqa 
    perpendikular tushirilsin (3 .7 -shakl). M isol 
    sirkul yordam ida yechilsin.
    Yechish
    : С nuqtadan 
    AB
    to 'g 'r i chiziqni 
    kesadigan qilib ixtiyoriy 
    R
    radius bilan yoy 
    chiziladi. Bu yoyning 
    AB
    to 'g 'r i chiziq bilan kesishgan 
    I
    va 
    2
    nuqtalari- 
    dan ixtiyoriy 
    R
    radius bilan yoylar chiziladi. Bu y oylam ing o 'z a ro k e­
    sishgan 
    D
    nuqtasi berilgan С nuqta bilan birlashtiriladi. H osil b o 'lg an
    CD
    to 'g 'r i chiziq 
    AB
    to 'g 'r i chiziqqa perpendikular bo 'lad i.
    B urchaklarni yasash va ulam i teng b o ia k la rg a b o 'lish uchun trans- 
    portir, uchburchakliklar va sirkul ishlatiladi. G eodeziyada yer ustida 
    o 'lch a sh la r o'tk azish d a esa burchaklarni o 'lch ash vaqtida aniq asbob -
    teodolit va niveler qo'llan iladi. Biz chizm achilikda keng q o'llaniladigan
    ayrim usullar bilan quyida tanisham iz.
    3-§. Burchaklarni transportir yordamida o ‘lchash va yasash
    B urchakni transportir bilan o 'lch a sh uchun uning tayanch plankasini 
    berilgan burchakning bir tom oniga shunday q o 'y ish (3.8- shakl) kerakki,
    74

    transportirdagi 0 nuqta burchakning 
    uchi 
    (A)ga
    to ‘g ‘ri kelsin. B urchak 
    CAB
    ning qiym ati daraja (gradus) 
    hisobida transportir shkalasi b o '­
    yicha aniqlanadi.
    AB
    tom onning 
    A
    uchidan beril­
    gan gradus qiym ati b o ‘yicha bur­
    chak yasash uchun transportim i 
    shunday q o ‘yish kerakki, uning mar- 
    kazi (0 nuqta) 
    AB
    to ‘g ‘ri ch izig 'n in g
    A
    nuqtasiga to ‘g ‘ri kelsin, so ‘ngra trasportir shkalasidagi berilgan gradus 
    soniga m os kelgani (m asalan, 55°) 
    N
    nuqta bilan belgilanadi. Transportir 
    olib q o ‘yiladi va 
    N
    nuqta orqali 
    A С
    kesm a o ‘tkaziladi. N atijada izlangan 
    CAB
    burchagiga ega b o ‘linadi (3 .8 -shakl).

    Download 13,35 Mb.
    1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   237




    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    ‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

    Download 13,35 Mb.
    Pdf ko'rish