3.4-shakl.
3.5-shakl.
kesishgan
D
nuqtasi С nuqta bilan birlashtiriladi.
H osil b o ig a n chiziq
AB
to ‘g ‘ri chiziqqa perpendikular bo'ladi.
2 - u s u l (3.5-shakl). A gar С nuqta
AB
to ‘g ‘ri
chiziqning bir chetida
joylashgan b o ‘lsa, u holda:
1) perpendikular to ‘g ‘ri chiziqni
С
nuqtadan o ‘tkazish
uchun ixti-
yoriy
О
nuqta belgilab olinadi.
О
nuqta С dan o ‘tadigan perpendikularda
yotm asligi kerak;
2)
О
bilan С ni birlashtirib,
О
m arkazdan
ОС
radiusi
bilan aylana
chiziladi. Aylana
AB
to ‘g ‘ri chiziq bilan
D
nuqtada kesishib o ‘tadi;
3)
О
nuqta orqali D O M aylana diam etri o ‘tkaziladi;
4)
M
nuqta С bilan birlashtiriladi.
Shunda
AB
ga
MC
perpendikular
hosil b o ‘ladi. B urchak
MCD
diam etrga tiralgan
ichki chizilgan burchak
b o ‘lgani uchun u 90° ga teng. D em ak :
MC1AB
(3.5-shakl).
3 - u s u l (3 .6 -shakl).
AB
to ‘g ‘ri chiziq kesm asining
A
uchidan shu
kesm aga perpendikular chiqarilsin. M isol, sirkul yordam ida yechilsin.
Yechish. AB
to ‘g ‘ri ch izig ‘ida
sirkul yordam ida ixtiyoriy
AD
kesm a
belgilab q o ‘yiladi va shu sirkul o ralig‘ini o ‘zgartirm ay
A
ham da
D
nuqta
dan
R
radiusda aylana yoylari chiziladi va bu yoylar
О
nuqtada kesisha
di.
D
nuqtani olingan
О
nuqta bilan tutashtirib, uning davom iga
DO=OK
ni o ‘lchab q o ‘yiladi.
К
nuqtani
A
nuqta
bilan tutashtirib,
AK
to ‘g ‘ri
chizig ‘iga ega b o ‘linadi.
AK
to ‘g ‘ri ch izig ‘i
AB
ga perpendikular
(3 .6 -shakl,
a).
Bu m isolni boshqacha usul
bilan ham yechish m um kin
(3 .6 -shakl,
b).
B ir-biriga teng b o ‘lgan B eshta kesm a o ‘lchab q o ‘yiladi
va
A
nuqtadan
R=3a
radius bilan yoy chiziladi. S o ‘ngra
4
nuqtadan
R=5a
73
