94
7.
Uchburchakning nechta medianasi bor?
A) bitta B) ikkita C) uchta D) oltita
8.
Uchburchak bissektrisasi qanday shakl?
A) kesma B) nur C) to‘g‘ri chiziq D) nuqta
9.
Uchburchakning qaysi elementi uning tashqi sohasida yo
-
tishi mumkin?
A) medianasi B) balandligi
C) bissektrisasi D) diagonali
10.
“Agar uchburchakning ikki burchagi teng bo‘lsa, bu uchbur
-
chak teng yonli uchburchak bo‘ladi” degan tasdiqni qanday
atash mumkin?
A) ta’rif B) xossa
C) alomat D) aksioma
11.
5-rasmdagi
ABC
va
FED
uchburchaklar tengmi?
A) ha B) yo‘q
12.
6-rasmdagi qaysi uchburchaklar o‘zaro teng?
A)
∆KLM = ∆LMH
B)
∆KLH = ∆MLH
C)
∆KLM = ∆KLH
D) Hech qaysi
13.
7-rasmdagi
ABD
va
CDB
uchburchaklar qaysi alomatga
asosan teng bo‘ladi?
A) Uchburchaklar tengligining TBT alomatiga ko‘ra
B) Uchburchaklar tengligining BTB alomatiga ko‘ra
C) Uchburchaklar tengligining TTT alomatiga ko‘ra
D) Bu uchburchaklar teng emas
14.
8-rasmga qarab uchburchak turini aniqlang.
A) teng tomonli B) teng yonli
C) O‘tmas burchakli D) hech narsa aytib bo‘lmaydi
15.
9-rasmdagi ma’lumotlarga ko‘ra, quyidagi tengliklardan
noto‘g‘risini toping.
A)
∠
GEF
=
∠
HFE
B)
∠
EGF
=
∠
FHE
C)
∠
EHF
=
∠
FEG
D)
∠
EFH
=
∠
GEF
16.
Perimetri
12 cm
bo‘lgan uchburchakning balandligi uni
perimetrlari
7
cm
va
9 cm
bo‘lgan uchburchaklarga ajratadi.
Balandlik uzunligini toping.
A)
2 cm
B)
3 cm
C)
1 cm
D)
4 cm.
5
D
F
E
A
C
B
AC = DF,
∠
A =
∠
F,
AB = FE
6
K
M
L
H
7
A
B
C
D
8
B
C
A
9
E
G
F
H
95
10
A
B
C
D
F
O
11
A
B
C
D
3.
10-rasmda
∆ACD=∆ABF
ekanini isbotlang.
4.
Agar 11-rasmda
∠
CAB
=
∠
ABD
bo‘lsa,
AD=BC
ekanini ko‘rsating.
5.
12-rasmda
∆ABD=∆BCD
bo‘lishini isbotlang.
6.
13-rasmda
∆ABC=∆ADC
bo‘lishini isbotlang.
7.
Agar
∆
ABC
va
∆
PQR
da
AB=PQ, AC=PR
va
BC
=
QR
bo‘lsa,
∆ABC
va
∆PQR
teng bo‘ladimi?
6. Masalalar.
2.
Quyida keltirilgan uchburchaklar juftlaridan qaysilari o‘zaro teng bo‘ladi? Qaysi
alomatga ko‘ra?
1.
Rasmda berilgan ma’lumotlar asosida uchburchaklarning turlarini aniqlang.
7
7
7
60°
65°
55°
5
5
4
95°
3)
1)
4)
2)
5)
6)
13
D
B
C
β
β
α
α
A
12
A
D
B
C
β
β
α
α
96
1
A
B
D
C
10
x
-?
Nazorat ishi ikki qismdan iborat bo‘ladi:
1) 93–94-betlardagi test savollariga o‘xshash 5 ta test;
2) Quyidagi masalalarga o‘xshash 3 ta masala (4-masala “a’lo”
baho olmoqchi bo‘lgan o‘quvchilar uchun qo‘shimcha).
1.
1-rasmda berilgan ma’lumotlar bo‘yicha noma’lum kesmani
toping.
3-nazorat ishi namunasi
16
A
D
B
C
E
15
A
D
B
C
E
F
α
α
17
58°
x
8.
Agar 14-rasmda
BD=DC, AE=AF
bo‘lsa, barcha teng
uchburchaklar juftlarini aniqlang va asoslang
.
9.
15-rasmda
∆ABC=∆EFD
bo‘lishini isbotlang.
10.
16-rasmda
AD=CE
ekanini isbotlang.
11.
17-rasmdagi ma’lumotlarga ko‘ra
x
ni toping.
12.
AE
va
BD
kesmalar
C
nuqtada kesishadi. Agar
DC=DE, AB=BC
va
∠
BAC
= 48°
bo‘lsa,
∠
CED
ni toping.
13.
ABC
uchburchak ichida
D
nuqta olingan. Agar
AC=AB
,
CD=BD
va
∠
BDA
= 120°
bo‘lsa,
∠
ADC
ni toping.
14.
Agar uchburchakning biror bissektrisasi uning balandligi ham bo‘lsa, bu uchburchak
teng yonli uchburchak bo‘lishini isbotlang.
15.
Agar uchburchakning biror balandligi uning bissektrisasi ham bo‘lsa, bu uchburchak
teng yonli uchburchak bo‘lishini isbotlang.
2.
AB
va
CD
kesmalar
O
nuqtada kesishadi. Agar
∠
CAB=
∠
ABD
va
AO=BO
bo‘lsa,
∠
ACO
=
∠
BDO
ekanini isbotlang.
3.
Teng yonli uchburchakning perimetri 18,4
m
ga teng, asosi esa yon tomonidan 3,6
m
ga qisqa. Bu uchburchakning tomonlarini toping.
4*.
Uchburchaklar tengligini ikki tomonlari va shu tomonlarining biriga tushirilgan medianalari
tengligiga ko‘ra isbotlang.
14
A
D
B
C
E
F
97
“
GeoGebra”da amaliy topshiriqlar bajarish
• Kerakli komponentlar
•
Yasashni boshlashdan oldin teng tomonli uchburchakning xossalarini esga oling.
• GeoGebra
da yangi oyna oching.
• GeoGebra
interfeysini
Настройки
–
Геометрия
ko‘rinishiga o‘tkazing.
• “GeoGebra” uskunalar panelidagi kerakli uskunalar
Окружность с центром через точку
Eslatma.
Sichqonchani bir marta bosish orqali aylana markazini, ikkinchi
marta bosish orqali aylana radiusini belgilang.
Показывать объект
Eslatma.
Yashirin holatga o‘tkazish kerak bo‘lgan obyektni tanlang.
Угол
Eslatma.
Uchta nuqtani soat strelkasiga qarshi yo‘nalishda belgilang
va kerakli burchakni hosil qiling.
Teng tomonli uchburchak yasash algoritmi
1
AB
kesma yasang.
2
Markazi
B
nuqtada bo‘lgan aylana chizing.
3
Markazi
A
nuqtada bo‘lgan
B
nuqtadan o‘tuvchi aylana
chizing.
4
Ikkala aylana kesishish nuqtalarini belgilang.
5
ABC
ko‘pburchakni soat strelkasiga qarshi yo‘nalish bo‘ylab
yasang.
6
Ikkala aylanani yashirin holatga o‘tkazing.
98
7
Uchburchakning ichki burchaklarini uning tomonlariga bosish
orqali ko‘rsating.
Eslatma.
Sichqonchani soat strelkasi bo‘ylab harakatlantirish
orqali uchburchakning ichki burchaklarini toping.
8
O‘zgarishlarni saqlang.
9
Перемещать
vositasidan foydalanib teng tomonli
uchburchak to‘g‘ri yasalganini tekshiring.
Mustaqil bajarish uchun topshiriq
Teng yonli uchburchak yasash
Asosi va balandligi uzunligini sichqoncha bilan sudrab o‘zgartirish mumkin bo‘lgan
teng yonli uchburchak yasang.
Ushbu vazifani bajarish uchun sizga quyidagi vositalar kerak bo‘ladi:
Kesma yasash
Kesma yoki ikki nuqta o‘rtasini topish
Berilgan nuqta orqali to‘g‘ri chiziq yoki kesmaga
perpendikulyar o‘tkazish
Tekislikda nuqta yasash
Ko‘pburchak yasash
Grafik obyektni sichqoncha bilan sudrab, dinamik
ravishda o‘zgartirish
99
Bilim:
–
parallel to‘g‘ri chiziqlarning ta’rifi va xossalari;
– ikki to‘g‘ri chiziqni kesuvchi bilan kesganda hosil bo‘ladigan burchaklarning
turlarini bilish va ularni chizmada farqlay olish;
–
ikki to‘g‘ri chiziqning parallellik alomatlari;
–
berilgan teoremaga teskari bo‘lgan teoremani ifodalay olish.
| 