36
«Zamonaviy dunyoda pedagogika va psixologiya»
nomli 10-son ilmiy, masofaviy, onlayn konferensiya
tashabbuskori (birinchi bo'lib ta'sir o'tkazishga harakat qilgan kishi) va
ta'sir manzili(bu
urinish kimga qaratilgan bo'lsa). Psixologik ta'sirning ko'plab turlari mavjud (1-jadval)
1
.
Rus psixologiyasida odamga ta'sir qilish strategiyalarining tipologiyasi o'zaro
munosabat
sub'ekti yoki ob'ekti sifatida muloqot sherigiga bo'lgan munosabatiga asoslangan deb
hisoblanadi. G.A.Kovalev tasnifiga ko'ra, real hayotda inson quyidagi uchta asosiy strategiyani
namoyon qiladi: imperativ, manipulyativ va rivojlanish.
TADQIQOT METODOLOGIYASI VA EMPIRIK TAHLIL
Hozirgi vaqtda psixologik himoya-bu odam o'zining ichki tuzilishini, ongini
tashvish, uyat, ayb,
g'azab, shuningdek, to'qnashuv, umidsizlik va boshqa xavfli vaziyatlardan himoya qilish uchun
ongsiz ravishda murojaat qiladigan har qanday reaktsiya.
Himoya mexanizmlarining o'ziga xos xususiyatlari quyidagilar
2
:
A) himoya mexanizmlari ongsiz;
B) himoya mexanizmi
ishining natijasi shundaki, ular ongsiz ravishda sub'ekt bilan bitim
tuzilgan voqelikni buzadi, almashtiradi yoki soxtalashtiradi.
Boshqa tomondan, insonning
voqelikka moslashishida himoya mexanizmlarining o'rni bor ijobiy tomoni beri ba'zi hollarda
ular odamni haqiqatning haddan tashqari talablariga yoki odamning o'ziga nisbatan haddan
tashqari ichki talablariga moslashtirish vositasidir.
Manipulyatsiya-bu psixologik ta'sirning bir turi, uni
mohirona bajarish boshqa
odamning niyatlarini ochiq qo'zg'atishga olib keladi, bu uning mavjud istaklariga to'g'ri
kelmaydi.
Psixologik ta'sir turi sifatida manipulyatsiya belgilangan maqsadga erishishga yordam beradi.
Biroq, ta'sir qilish usullaridan noto'g'ri va savodsiz foydalanish istalmagan oqibatlarga olib
kelishi mumkin ta'sir ob'ekti
shaxsning shaxsiyatsizlanishi, uning individual psixologik
xususiyatlarini yo'q qilish yoki hatto aqliy va jismoniy jihatdan yo'q qilish.
Manipulyatsiya shaxslararo munosabatlarning tarkibiy qismi bo'lib, o'zini namoyon qilmaydi.
Manipulyatsiyaning paydo bo'lishi uchun sharoitlarni faollashtiradigan odamlar bor. Shu
munosabat bilan, muvaffaqiyatli manipulyatsiyaga yordam beradigan shaxsiy xususiyat
ajralib turadi - Makiavelizm. Rus psixologiyasida "makiavellizm" tushunchasi ko'pincha
manipulyatsiya qilish qobiliyati va moyilligi bilan almashtiriladi.
2.6 -jadval
