• Ámeliy tapsırma
  • ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ




    Download 8,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet46/126
    Sana21.11.2023
    Hajmi8,97 Mb.
    #102642
    1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   126
    Bog'liq
    Fizika 6-klass

    atmosfera basımı sıpatında qabıl etilgen. Onıń mánisi 1 atm =
    101325 Pa ǵa teń. Radio yaki televideniede hawa rayı maǵlıwmatları
    berilgende, atmosfera basımı mm.sın.baǵ. larında kórsetip aytıladı. 1 Pa
    = 0,0075 mm.sın.baǵ. yamasa 1 mm.sın.baǵ. =133,3 Pa.
    Torrichelli óz tájiriybesinde tútikshedegi sınap baǵanasınıń hawa
    rayınıń ózgeriwi menen ózgeretuǵınlıǵına itibar bergen. Bunnan tısqarı,
    atmosfera basımı biyikliktiń artıwı menen de kemeyip baradı. Onsha
    úlken bolmaǵan biyikliklerde hár 12 m kóterilgende, basım 1 mm.sın.
    baǵ. na kemeyetuǵınlıǵı anıqlanǵan.
    Atmosfera basımın ólsheytuǵın ásbapqa barometr delinedi.
    Torrichelli tájiriybesi sınaptıń ornına basqa suyıqlıq penen ótkerilse ne
    boladı? Basqa suyıqlıqlardıń tıǵızlıǵı sınaptıń tıǵızlıǵınan ádewir kishi
    bolǵanlıqtan suyıqlıq baǵanasınıń biyikligi úlken boladı. Usınday suwlı
    barometrde suyıqlıq baǵanasınıń biyikligi 10 m den kóp boladı.
    37-súwret.
    38-súwret.
    Atmosfera basımına salıstırǵanda úlkenirek yaki kishirek basımlardı
    ólshewde manometrden paydalanıladı. Manometrler suyıqlıqlı hám
    metallı boladı.
    Suyıqlıqta isleytuǵın ápiwayı manometr U kórinisindegi tútiksheden
    ibarat bolıp, onıń yarımına shekem suyıqlıq quyıladı (37-súwret).
    Tútiksheniń bir ushı ashıq, al ekinshi ushı basımı ólshenetuǵın ıdısqa
    rezina shlang arqalı jalǵanadı. Shlang ushına cilindr kórinisindegi
    ıdıs kiygizilip juqa rezina plyonka qaplanıwı da múmkin. Plyonkaǵa
    basılatuǵın bolsa, tútikshelerdegi suyıqlıq baǵanaları ayırması payda boladı.


    67
    Metall manometrdiń tiykarǵı elementi (1) doǵa tárizli truba bolıp,
    bir ushı bekitilgen (38-súwret). Ekinshi ushı (4) kran arqalı basımı
    ólshenetuǵın ıdısqa jalǵanǵan. Kran ashılǵanda truba ishindegi basım
    artıp iyiledi. Iyiliw rıchag (5) hám tisli degershikler (3) arqalı strelkaǵa
    (2) beriledi.
    Ámeliy tapsırma
    Stakanǵa yarım etip suw quyıń. Awzın qaǵaz benen jawıp,
    qol menen qaǵazdı uslap, stakandı tóńkeriń. Qolıńızdı qaǵaz-
    dan alsańız stakandaǵı suw tógilmeydi. Sebebin túsindiriń.
    1. Atmosfera basımı bar ekenligin jáne qanday tájiriybeler tastıyıq-
    laydı?
    2. Ne sebepten atmosfera basımı ózgerip turadı?
    3. Atmosfera basımı Jerden joqarıǵa kóterilgen sayın qalay ózgerip 
    baradı?

    Download 8,97 Mb.
    1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   126




    Download 8,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

    Download 8,97 Mb.
    Pdf ko'rish