6 6 - §. Dinamikaning ikkinchi asosiy masalasini yechish
T exnikaga oid k o ‘pgina m asalalarn i yechish orqali dinam ikaning
ikkinchi asosiy m asalasi hal qilinadi.
D in a m ik a n in g ik k in ch i aso siy m a sa la sin i y e c h is h d a n u q ta g a
q o ‘y i l g a n
k uch q a n d a y x a ra k te rd a o ‘zg arish ig a q a ra b differen sial
ten g lam alarn i yechishning turli usullari q o ‘llaniladi.
E ng so d d a h o i kuch o ‘z g a rm as boMgan h o ld ir. B a ’zi
h o lla rd a
kuch v aq tn in g , yoki nuqta h o latin in g , yoki
n u q ta tezligin ing funk-
siyasi boMishi m um kin. S hun ing d ek, kuch b ir yoMa vaqt, y o ‘l, te z
lik va h a tto tezlanish funksiyasidan iborat h o llar h am uchraydi.
D inam ikaning bu asosiy m asalasini yechish u c h u n (64.2), (64.3),
(64.7)—(64.10) ko‘rinishdagi ikkinchi tartibli
differensial tenglam alar-
dan b irini tuzish va uni integrallash kerak. Integrallash natijasida ix-
tiyoriy o ‘zgarm aslar hosil boMadi.
H a r aniq bir masalani yechishda ixtiyoriy o ‘zgarm aslarni aniqlash
kerak. Bu o ‘zgarm aslarni an iqlashda m oddiy
n uq tan in g boshlangMch
paytdagi holati va tezligini ifodalovchi b o sh lang ‘ich sh a rtla rd an foy-
dalaniladi.
D inam ikaning ikkinchi asosiy m asalasi differensial ten g lam alarni
y e c h ib , y a ’ni fun k siy an i d iffe re n sia lla sh g a
te sk a ri boM gan yoMni
qoMlab hal qilingani uchun u d inam ikaning teskari m asalasi deb h am
ataladi.
D inam ikaning teskari m asalasi quyidagi tartib d a yechiladi.
1. A g ar m asala sh a rtid a s a n o q sistem asi b e rilm a g a n boMsa, u
tanlab olinadi.
2. R asm d a m oddiy n u q ta n in g ixtiyoriy
ho lati b e lg ila n ib , unga
ta ’sir qiluvchi kuchlar tasvirlanadi.
3. A gar n u q ta bogM anishda boMsa, uni bogM anishdan qu tq arib ,
bogManish reaksiya kuchlari rasm da k o ‘rsatiladi.
4. M oddiy nuqta harakatining boshlangMch shartlari yozib olinadi.
5. M od d iy nuqta h arakatining tan la b olingan
sa n o q sistem asida-
gi differensial tenglam alari tuziladi.
6. T uzilgan differensial ten g lam alar integrallanadi.
7. BoshlangMch shartlardan foydalanib integrallash natijasida h o
sil boMgan o ‘zgarm aslar aniqlanadi.
8. A niq lan g an m oddiy n u q ta n in g h a ra k a t ten g la m a sid a n kerak
boMgan n o m a ’lu m lar topiladi.
