|
Sloveniya dengiz ma’muriyati
|
| bet | 45/201 | | Sana | 20.06.2024 | | Hajmi | 7,87 Mb. | | #264582 |
Bog'liq Αquv – uslubiy majmuaning tarkibiSloveniya dengiz ma’muriyati
Faoliyati
Ifloslanishni oldini olish
Dengiz yo‘llari va portlar menejmenti
Kema nazorati
Kema bortida yuk tashishga oid sertifikatlar va hujjatlar masalalari
Davlat port nazorati
Kemalarni ro‘yhatga olish
Havaskor qayiqchilarni ro‘yhatga olish
Kema liderlari sertifikati
Dengizdagi qutqaruv va qidiruv hizmati
Tashkilotlar
Investitsiya, mulk va moliya sektori
Dengiz hujjatlari sektori
Tehnik aslahalar
1ta radar stansiyasi – 3ta AIS malumotlar bazasi – 3ta dengiz vositalari (qo‘riqlovchi va patrol kemalari, rezina qayiq)
Xorvatiya dengiz qidiruvining kordinatsion markazi
Faoliyati
24soat mobaynida dengizni kuzatish, ochiq dengizdan 12 dengiz mili masofadagi oqimni va hududdagi suvlarni tekshirish kabi yurudik markaz shartlari
Xalqaro miqyosdagi qutqaruv va xavfsizlik kanallari va chastotalari radio monitoring xizmatini ta’minlash
Tashkilotlar
8ta sohil qo‘riqchi stansiyalar
Texnik aslahalar
VHF DSC maxsus raqamli qo‘ng‘iroqlar
MF/HF RT va MF/HF DSC
Radioteleks
Naviteleks
SAR radar transponderi va transmission VHF radiotelefon sistemasi
COSPAS-SARSAT sputnik radioaloqa sistemasi GDMSS va INMARSAT (Xalqaro mobil sputnik tashkiloti)
Patrol va qo‘riqlash kemalari – rezina qayiqlar
|
Hududiy fuqaro muhofazasi bo‘limlari dengizdagi turli nuqtalarga maxsus sensorlar o‘rnatgan va ular kemalarning harakatini qadamma qadam kuzatadi, ulardan to‘kilgan zararli moddalarni aniqlaydi. Venetsiyada Fuqaro muhofazasi bo‘limlarini dengiz xavfsizligidagi rolini oshiriladi chunki Italiya qonunlarida dengiz atrof muhiti va xavfsizligi Sohil Qo‘riqchilariga to‘la yuklatilmagan.
Dengizning qum va kichik qoyalar bilan chegaralangan hududi ichki hudud hisoblanadi va ijtimoiy guruhlar unga mas’uldirlar. Bu shuni anglatadiki bu hududda yong‘in holatlarida yoki kemalar botib qolganda ularni bartaraf etadilar. Bunda mahalliy bo‘limlar fuqaro muhofaza bo‘limlariga tayanadilar. Agar ofatlar kattaroq bo‘lsa yuqori darajali Fuqaro muhofazasi bo‘limlari qarshilik ko‘rsatadilar, Sohil Qo‘riqchilari kemalari qumli va suv osti qoyalari ko‘p hududga kirib kelishi qiyin.
Sloveniyaning dengiz xavfsizligi tashkiloti ohirgi yillarda qayta isloh qilindi. Sloveniyada Sohil Qo‘riqchilari harbiy bo‘linma emas, Ljubljanada dengiz politsiasi vazifasini o‘tovchi qo‘mita Sloveniya Dengiz Ma’muriyati bor. Qo‘mitalar dengiz flotiga tegishli bo‘lishi kerakmi yo‘qmi mavzusidagi muzokaralardan so‘ng, qo‘mitalar milliy parlament tasarrufiga o‘tkazildi. Ularning tashkil etilganiga atigi ikki yil bo‘ldi.
Croatida Dengiz Qidiruvi Kordinatsion Markazi muhim xavfsizlik tashkiloti hisoblanadi. Mamlakat hududida ikki turdagi tizim mavjud bo‘lib, birinchisi dengizdagi Qutqaruv Va Qidiruv bilan shug‘ullanuvchi Sohil Qo‘riqchilari, ikkinchisi kontrabanda bilan kurashuvchi va antiterrorizm organi bo‘lgan Dengiz Floti.
Favqulodda vaziyatlar va ogohlantirish tashkiliy tuzilmalari signalizatsiya tizimiga o‘xshaydi. Lekin u hudud bo‘yicha hatto mamlakat bo‘yicha ham birlashtirilmagan. Yevropa favqulodda vaziyatlar qo‘ng‘irog‘i dengiz xavfsizligi uchun amal qilmaydi. Italiyada agar kemalarda yong‘in bo‘lsa qo‘ng‘iroq uchun maxsus raqam bu 115. Xorvatiyada qidiruv va qutqaruv hizmati 9155 bepul raqamiga qo‘ng‘iroq orqalichaqiriladi. Bu esa ba’zan adashmovchiliklarni keltirib chiqaradi, odamlar Sohil Qo‘riqchilariga deb fuqaro muhofazasining 112 raqamiga qo‘ng‘iroq qilib yuborishadi.
Chuqur olib borilgan analizlar shuni ko‘rsatadiki, ohirgi vaqtlarda Adriatika dengizida inson hayotiga zarar etkazadigan voqealar bo‘lmagan. 1994-yilda Boltiq dengizida MV estoniya kemasida 852 kishi halokat tufayli vafot etgan edi, bu kabi hodisalar Adriatikada kuzatilmagan. Bahsiz hodisalar tabiiy muhitga zarar etkazishi xavfsizlik masalalaridan biridir. 5-rasmda Rempek institute tomonidan o‘rganilgan, yirik zararli moddalarning asoratlari tasvirlangan. 4-jadva unga tegishli tushuntirishlarni o‘z ichiga olgadi.
Shunday qilib, shimoliy Adriatikada ham ko‘ngilsiz holatlar va inson o‘limi bilan bog‘liq favqulodda holatlar kuzatilmagan. Eng oxirgi voqea 1997-yilda Adriatika va Ionian dengizlarini birlashtiruvchi Otronto kanalida yuz bergan. Albaniyalik noqonuniy immigrantlarning juda nobop kemasi cho‘kib ketgan. Jabrdiydalarning soni aniqlanmagan. Kema esa haligacha Mediterraneanning tubida.
Bo‘ronlar natijasida baliqchilarning o‘lishi juda kichik holat, lekin oxirgi o‘n yillik ichida baliqchilarning otib tashlanishi yoki o‘ldirilishi bu Italiya baliq ovchilari uchun juda yomon hodisa edi3.
Oxirgi yillarda Yugaslaviya Sohil Qo‘riqchilari baliq uchun chegarani buzib o‘tganlarni otib tashlagan. Bu Italyanlarning hotirasida hali ham saqlanib qolgan. Bunday holatlar tabiiy ravishda chegara hamkorligining roli va xavfsizlik modellarini rivojlantirishni ko‘rsatadi. Bu erda MV estoniya kemasi yo‘lovchilarining tragediyasi bilan solishtiradigan yoki 2002 yil shimoliy g‘arbiy Ispaniya sohillarida g‘arq bo‘lgan MV Prestige neft tankeri kabi falokatlar bilan solishtiriladigan hodisalar ro‘y bermagan. Lekin 1998-yil Bombey(Hindiston)dan kelayotgan neft mahsulotlari yuklangan tanker(suyuqlik tashuvchi kema) yona boshlagan. O‘t o‘chirish guruhi kun bo‘yi o‘chirishga harakat qilishgan.
Barcha positive holatlar inson harakati tufayli emas balki tabiatning iltifot etgan sharoitlar (sayoz suv, to‘fonlarning yo‘qligi va boshqalar) sabab Adriatika dengizi boshqa dengizlarga qaraganda sayyohlar bilan gavjum.
Gidrotexnik inshootlaridagi avariyalarda fuqarolarning xatti-harakatlari :
Gidrotexnik inshootlaridagi avariyada fuqarolar quyidagi qoidalarni bajarishlari lozim:
1) Suv ostida qoladigan hududdagi fuqarolarni, suv bosishi mumkin bо‘lgan hududlarni va suv bosish vaqtini, shuningdek, shikastlovchi omillarini (suv urib ketadigan tо‘lqin balandligi va tezligini va boshqalarni) yaxshi bilishlari kerak;
2) Aholining hammasi suv bosish xavfi tug‘ilgandagi va suv bosgandagi xatti-harakatlarga tayyorlangan bо‘lishlari kerak;
3) Aholining hammasi suv bosish ehtimoli borligi, suv bosish vaqti, uning chegaralari haqidagi va evakuatsiya tartibi haqidagi tavsiyalarni vaqtida olishi kerak;
4) Xavf haqidagi xabar (ogohlantirish) olinganda quyidagi ishlar qilinishi kerak:
- darhol hujjatlarni, qimmatbaho va kerakli buyumlarni, 2-3 kunlik oziq-ovqat va ichimlik suvini о‘zi bilan olish;
- uylarni ehtiyot holatda (gaz, suv, elektr ta’minotini о‘chirishi) qoldirishi kerak;
- chorva mollarini xavfsiz joylarga о‘tkazib qо‘yish;
5) Agar tо‘satdan halokatli suv bossa:
- suvning tо‘lqin zarbidan saqlanish uchun mustahkam qurilgan inshootlarning yuqori qismlariga chiqiladi;
- oldindan tayyorlangan qutqaruv vositasini (4-6 ta bir litrli plastmassa idishlari osilgan najot kamarini) taqib olinadi;
- agar odam imorat ichida (yuqori qismlarida ) qolgan bо‘lsa, qayerdaligini belgilab, qutqaruvchilar yordamga kelishi uchun oq bayroq belgilari osib qо‘yiladi.
Yong‘in xavfi bо‘lgan obyektlardagi avariyalar :
Yong‘in - bu nazorat qilib bо‘lmaydigan hodisa bо‘lib, bebaho moddiy va madaniy boyliklarni bir daqiqada yо‘q qiluvchi, atrof-muhitni izdan chiqaruvchi ofat, ayniqsa u fuqarolarning joniga kulfat keltiruvchi favquloddagi vaziyatdir.
Yong‘inning kelib chiqishi uch omilning bir vaqtda, bir joyda duch kelishining oqibatidir, ya’ni:
- yonuvchan moddani (neft, qog‘oz, yog‘och va boshqalar);
- havo harorati (issiqlik);
- uchqun-alanga (gugurt, uchqun, elektr simining qisqa tutashuvi).
Xalq xо‘jaligida yong‘in chiqishining asosiy sabablari quyidagilardan iborat:
a) chekish paytida yong‘ingarchilikka ehtiyotsizlik bilan munosabatda bо‘lish, yonuvchan moddalarni yoqish, gugurt bilan yoritish va boshqalar. Bunday yong‘in umumiy yong‘inning 26 foizini tashkil qiladi;
b) bolalarning о‘t bilan о‘ynashi - 14 %;
v) elektr jihozlarini boshqarish qoidalarini buzish natijasida - 13,5 %;
g) pechka va tutun quvurlarining notо‘g‘ri о‘rnatilishi oqibatida - 8,5 %;
d) isitkich jihozlaridan notо‘g‘ri foydalanishda - 8,3 %;
e) elektr moslamalarini montaj qilish qoidalarining buzilishi - 5 %;
y) payvandlash ishlarini bajarishda yong‘in xavfsizlik qoidalarining buzilishi-2,3 %;
j) texnologik jihozlarni boshqarish qoidalarining buzilishi - 1,2 % ni tashkil etadi.
Demak, yong‘inning birlamchi sabablari kichik yong‘in manbalari turtkilari bо‘lishi mumkin - bular sigaret qoldiqlari, uchqunlar va о‘chirilmagan gugurt qoldiqlari; yuqori haroratli issiqlik manbalari - alanga, pechka va tutun chiqadigan quvurlarning qizigan konstruksiyalari va boshqalar bо‘lishi mumkin.Yong‘in natijasida quyidagi xavfli omillar paydo bо‘ladi: ochiq alanga va uchqunlar; havo va predmetlardagi yuqori harorat; yong‘indan paydo bо‘lgan о‘tkir zararli mahsulotlar; tutun; kislorod miqdorining pasayishi, bino va inshootlarning yemirilishi va buzilishi; portlashlar sodir bо‘lishi; yong‘in bо‘lgan joylarda turli kimyoviy va zaharli moddalarning atrof-muhitga tarqalishi, yong‘inni suv bilan о‘chirilganda turli kimyoviy moddalar qorishmasi natijasida portlashlar yuz berishi va boshqalar.
Ma’lumotlarga kо‘ra, yong‘indan nobud bо‘lganlarning 60 - 80 %i nafas olish yо‘llarining zaharlanishi yoki toza havoning yetishmasligi oqibatida halok bо‘lar ekan3.
Yonishda yonuvchi mahsulotlar bilan oksidlovchilar orasida о‘zaro ta’sir natijasida bо‘ladigan murakkab fizikaviy-kimyoviy jarayondir, bunda issiqlik, zaxarli gazlar va yorug‘lik nurlarining ajralishi kuzatiladi. Demak, yonish jarayonining paydo bо‘lishi uchun yonuvchi material, yondiruvchi manba va oksidlovchilar bо‘lishi zarurdir.
Havoning tarkibidagi kislorod miqdori 14-16 % bо‘lganda yonish tо‘xtaydi va tutash boshlanadi. Agarda kislorod miqdori 8-10 % ga kamayganda tutash ham tо‘xtaydi.
Yong‘in sodir bо‘lganda yondiruvchi manbalar ochiq (uchqun, yorug‘lik kuchlari, alanga va chо‘g‘langan predmetlar) va berk holatda (ishqalanish, katta kuch bilan urish, kimyoviy reaksiyaning issiqligi, mikrobiologik jarayonlar va hokazo) bо‘lishi mumkin.
Yonuvchi materiallarga - qattiq, suyuq va gazsimon bо‘lishi mumkin, masalan, taxta, kinoplyonka, nitrotselluloza, kimyoviy erituvchi suyuqliklar, vodorod, metan, propan, kо‘mir va hokazolar.
Oksidlovchilarga - kislorod, brom, xlor, natriy peroksidi, nitrat kislotasi, bertole tuzi kiradi.
Yonish paytida hosil bо‘ladigan “max” harorat miqdori yonuvchi material turiga bog‘liq bо‘ladi. Masalan, qog‘ozda - 5100C, suyuq yoqilg‘i - 110 -13000C, taxtada - 10000C, gazli yoqilg‘i - 1200-13000C hosil bо‘ladi.
Portlash xavfi bо‘lgan obyektlardagi avariyalar :
Ma’lumki yong‘in va portlashlar о‘zaro uzviy bog‘liqligi sababli kо‘pchilik avariyalarda yong‘inlar natijasida portlashlar bо‘lishi yoki aksincha portlash natijasida yong‘inlar sodir bо‘lishi mumkin.
|
| |
