ko’rinishida olib foydalanilganda; aralash- qachonki ular bir vaqtning o’zida
IER hisobiga utilizatsion qurilmalarda olingan elektr (mexanik) energiya va
issiqlik sifatida foydalanilganda. Yo
nuvchi IERning ko’p miqdori bevosita
yoqilg’i ko’rinishida ishlatiladi, xuddi shunday bevosita qo’llanilishni issiqlik
IER, masalan, isitish uchun sovutish tizimining issiq suvi va h.k.
SHuni
ta`kidlash zarurki, texnologik agregatlar ichidan energiya resurslarini
ishlatish yaxshilanganda va buning natijasida ikkilamchi resurslarning
chiqishi qisqarganda
, yoqilg’i va issiqlikni iste`mol qilish sxemasini
o’zgarishi IERdan foydalanish hisoblanmaydi.
Sxemalarning bunday
o’zgartirilishi, zarur agregat (qurilmalar)ning texnologik jarayonini
yaxshilaydi xolos. Texnologik agregatlarda chiquvchi gazlarning issiqligi,
asosiy va yordamchi mahsulotlarining issiqligi ko’rinishida hosil bo’lgan
ikkilamchi issiqlik energetika resurslaridan to’g’ri foydalanilganda, yoqilg’ini
sezilarli iqtisod qilishga erishiladi. Olib borilgan hisob-kitoblar natijasida shu
narsa ma`lum bo’ldiki, utilizatsion qurilmalarda olingan issiqlik
energiyasining narxi, asosiy energiya qurilmalarda,
shu issiqlik
energiyasining ishlab-
chiqarishga ketgan xarajatlardan past bo’ladi. IER
chiqishini va mumkin bo’lgan ishlatilishini hisobga olishni aniqlash-barcha
korxonalarda, ayniqsa yoqilg’i, issiqlik va elektr energiyani ko’p sarf
qiladigan korxonalarda echilishi zarur bo’lgan masalalardan biridir. IER dan
foydalanish, faqat energetika samarasi bilan chegaralanmaydi, bu atrof
–
muhitni himoya qilish, zararli moddalarni chiqarib tashlash, miqdorini
kamaytirishga olib keladi. Bu chiqindilardan ba`zi birlari qo’shimcha
mahsulot beradi, masalan, chiqib ketayotgan
gaz bilan chiqarib
tashlanayotgan oltingugurt angidridni tutib olib oltingugurt kislotani
chiqarishga yo’naltirish mumkin. Agar harakatdagi korxonalarni
kengaytirish va rekonstruktsiya qilishda hamda yangi korxonalar
loyihalanayotganda I
ER dan foydalanish bo’yicha tadbirlar, ularni iqtisodiy
samaradorligini asoslangan holda ishlab chiqarish ko’zda tutilsa,
maqsadga muvofiq hisoblanadi. Iste`molchilarning amaldagi hamda
loyihalanyotgan korxonalarda IER foydalanishdan yuz o’girishlar, faqat bu
korxonalarda, IER foydalanishning texnik jihatdan
yoki iqtisodiy jihatdan
samarasiz ekanligini tasdiqlovchi hisob-kitoblar natijasidagina mumkin
bo’ladi. Amalda faqat shamollatishdan chiqadigan bu sovituvchi havo
issiqligi,
oqava
suvlar
va
boshqa
past
potetsialli
oqimlardan
foydalanilmaydi.
IER ishlatishning past darajasi ko’p hollarda tekis
bo’lmagan rejimlarda va ularning chiqishlari mavsumiy bo’lganligi,
iste`molchilarning mavjud ekanligi, utilizatsion jihozlarni
tatbiq qilishdagi
moliyaviy qiyinchiliklar (ayniqsa past potentsialli IER utilizatsiya uchun),
ikkilamchi energiya resurslaridan foydalanishning muassasalararo
mexanizmini yo’lga qo’yilmaganligi tufayli kelib chiqadi.
Ikkilamchi
