|
Zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat taransport universiteti
|
| bet | 4/13 | | Sana | 13.06.2024 | | Hajmi | 31,53 Mb. | | #263390 |
Bog'liq e.shEkskavator (lotincha: yexsauo — oʻyaman, qaziyman) — togʻ jinslari va yerni (gruntni) qazish, ularni transport vositalariga yuklash yoki toʻplash uchun moʻljallangan qazishyuklash mashinasi. Yer qazish mashinalarini yaratish gʻoyasini 16-asrda Leonardo da Vinch i Ekskavator draglayn sxemasi tarzida ilgari surdi. Ekskavator ning chizmasini birinchi marta rus muhandisi A.A. Betankur 19-asr 20-yillarida ishlab chiqqan. 1834-yilda AQSH da V. Otisom natent olgan; 1910-yilda birinchi elektr dvigatelli Ekskavator, 1912-yilda dizel yonilgʻisida ishlaydigan, 1920-yillarda relsda harakatlanib, toʻla buriladigan Ekskavator ishlab chiqarildi. Keyinchalik Ekskavator ning tuzilishi takomillashtirib borildi.
Ekskavator bir kovshli (uzluksiz yoki siklli ishlaydigan) va koʻp kovshli (uzluksiz ishlaydigan) xillarga boʻlinadi. Ekskavator ning asosiy qismlari; kovsh (choʻmich), sharnirli quloch, kuch qurilmasi (dvigatel), buriladigan korpus va yurish qismi (gusenitsa, gʻildiraklar). Bir kovshli Ekskavator ning ish sikli kon jinsi yoki gruntni kesish yoki qazish, toʻlgan kovshni boʻshatish va kovshni zaboyga qaytarishdan iborat. Ekskavator ning quvvati, turi va ish sharoitiga qarab, ish sikli 15—80 sek davom etadi. Yurish qismlarining turiga koʻra, gusenitsali, gʻildirakli, odimlovchi, relsda yuradigan, suvda suzadigan, gʻildirakligusenitsali; kuch qurilmasining turiga koʻra, bir dvigatelli va koʻp dvigatelli; ichki yonuv dvigatelli, elektr, gidravlik, pnevmatik va aralash dvigatelli; boshqarish turiga qarab, qoʻlda, gidravlik, pnevmatik, elektr bilan va aralash boshqariladigan; ish organining turiga koʻra, toʻgʻri va teskari kurakli, draglaynli, greyferli va boshqa Ekskavator lar boʻladi. Toʻgʻri kurakli E. keng tarqalgan. Bunday Ekskavator lardan foydali qazilmalarni qazib olishda, qattiq va toshloq gruntlarda zovurlar qazishda foydalaniladi. Teskari kurakli Ekskavator tor zovurlar qazishda, uncha katta boʻlmagan zovurlarda inshootlar qurishda qoʻllaniladi. Draglaynli4K-275 Saroy Minjir yo`lining 9+40-km da tabiiy ofat bo`lgan dala maydonidan suv oqib kelgan yani sel hodisasi ro`y bergan shu joyga suvni yo`lga zararini yo`qotish uchun suv o`tkazgich qo`yilish kerak.Oldin unga vaqtinchalik turiba qo`yilib ustidan asfalt qilingan ekan endi u joyni ekskavotr bilan kavlab eski turibani olib tashlandi.Yo`lning eni 6-metr ikki tomoniga 2-metr dan o`tkazib 10-mert qilib kavlandi loyihada ko`rsatilgan tartibda kavlab bo`lingandan so`ng shu joyga 15-santimetr qilib qum shag`al aralashmasi to`kildi va kechkina vebrakatokda zichlandiva shu joyga qalinligi 20-santimetr eni 1.8 metr uzunligi 10-metr qilib beton qo`yildi.Beton meksirda tayyorlandi .
Bu joydan yomg`ir va qorlar yog`ishi natijasida tez oqar suvlar yani sellar kelishi mumkin suv tarkibida ko`proq lyoss va lyossimon gruntlar uchraydi sababi suv dala ekinzorlardan keladi
Eslatma:Sel so`zi arabcha so`zdan olingan bo`lib ,”tez o`quvchan suv oqimi “degan manoni anglatadi.Sel deb qisqa vaqtda ro`y beradigan tarkibida qattiq modda bo`lgan suv oqimiga aytiladi.Sel ko`priklarni yo`llarni inshoatlarni buzadi,ekin maydonlarni daraxtlarni qo`porib,bog`larni vayron qiladi.
Ekskavator (lotincha: yexsauo — oʻyaman, qaziyman) — togʻ jinslari va yerni (gruntni) qazish, ularni transport vositalariga yuklash yoki toʻplash uchun moʻljallangan qazishyuklash mashinasi. Yer qazish mashinalarini yaratish gʻoyasini 16-asrda Leonardo da Vinch i Ekskavator draglayn sxemasi tarzida ilgari surdi. Ekskavator ning chizmasini birinchi marta rus muhandisi A.A. Betankur 19-asr 20-yillarida ishlab chiqqan. 1834-yilda AQSH da V. Otisom natent olgan; 1910-yilda birinchi elektr dvigatelli Ekskavator, 1912-yilda dizel yonilgʻisida ishlaydigan, 1920-yillarda relsda harakatlanib, toʻla buriladigan Ekskavator ishlab chiqarildi. Keyinchalik Ekskavator ning tuzilishi takomillashtirib borildi.
Ekskavator bir kovshli (uzluksiz yoki siklli ishlaydigan) va koʻp kovshli (uzluksiz ishlaydigan) xillarga boʻlinadi. Ekskavator ning asosiy qismlari; kovsh (choʻmich), sharnirli quloch, kuch qurilmasi (dvigatel), buriladigan korpus va yurish qismi (gusenitsa, gʻildiraklar). Bir kovshli Ekskavator ning ish sikli kon jinsi yoki gruntni kesish yoki qazish, toʻlgan kovshni boʻshatish va kovshni zaboyga qaytarishdan iborat. Ekskavator ning quvvati, turi va ish sharoitiga qarab, ish sikli 15—80 sek davom etadi. Yurish qismlarining turiga koʻra, gusenitsali, gʻildirakli, odimlovchi, relsda yuradigan, suvda suzadigan, gʻildirakligusenitsali; kuch qurilmasining turiga koʻra, bir dvigatelli va koʻp dvigatelli; ichki yonuv dvigatelli, elektr, gidravlik, pnevmatik va aralash dvigatelli; boshqarish turiga qarab, qoʻlda, gidravlik, pnevmatik, elektr bilan va aralash boshqariladigan; ish organining turiga koʻra, toʻgʻri va teskari kurakli, draglaynli, greyferli va boshqa Ekskavator lar boʻladi. Toʻgʻri kurakli E. keng tarqalgan. Bunday Ekskavator lardan foydali qazilmalarni qazib olishda, qattiq va toshloq gruntlarda zovurlar qazishda foydalaniladi. Teskari kurakli Ekskavator tor zovurlar qazishda, uncha katta boʻlmagan zovurlarda inshootlar qurishda qoʻllaniladi. Draglaynli Ekskavator oʻzi turgan sathdan pastdagi gruntlarni qaziydi. Greyferli Ekskavator yuklash ishlarida, zovur qazish va boshqalar maqsadlarda ishlatiladi. Turli almashtiriladigan jihozlar (montaj ishlari, yuk ortish va tushirish, burgʻilash, ustunqoziqlar qoqish va boshqalaruchun) bilan jihozlangan Ekskavator lar universal Ekskavator deyiladi. Gidroyuritmali, yaʼni gidroekskavatorlar ham keng tarqalgan. Ularda turli ish organlari buriladigan platforma bilan sharnirli birikadi va yuqori (30—100 MPa) bosimli nasoslar bilan harakatlanadi. Vazifasiga qarab, bir kovshli E., qurilishda, karyerda, tunnelda ishlatiladigan, kon ochadigan, suzib yuruvchi va boshqalar xillarga boʻlinadi. Tunnel vashaxta Ekskavator lari aksari yer osti ishlarida qoʻllanadi. Bir kovshli Ekskavator lar kovshining sigʻimi — 160 m³gacha.
Koʻp kovshli Ekskavator ish jihozlarining turiga qarab, zanjirli va rotorli xillarga boʻlinadi. Zanjirli Ekskavator larda kovshlar (12—40 ta) yoʻnaltiruvchi rama gʻaltaklari boʻyicha harakatlanuvchi uzluksiz zanjirga mahkamlanadi. Rotorli Ekskavator larda ish organi 6—12 ta (baʼzan 24 gacha) kovsh oʻrnatilgan rotordan iborat. Bunda grunt toʻkish konveyeriga berilib 150 m gacha tashiladi. Uning kovlash balandligi 50 m gacha, chuqurligi esa 25 m gacha boʻladi. Rotorli Ekskavator lar koʻproq konlarda ishlatiladi. Harakat yoʻnalishiga qarab, koʻndalangiga, boʻylamasiga qaziydigan va buriladigan xillarga boʻlinadi. Koʻp kovshli Ekskavator larning ish unumdorligi 15000 m³/soat gacha yetadi. Ekskavator lar Rossiya, AQSH, Germaniya, Fransiya, Yaponiya, Polsha, Chexiya va boshqalar mamlakatlarda ishlab chiqariladi. Toshkent ekskavator zavodida ham Ekskavator lar ishlab chiqarilgan (1945—90).
6-kun 27.06.2022
Berilgan obekt yo`lning bir qismi to`liq yangidan asfalt qilinish kerak ekan , shuning uchun bu joydagi avtogridir bilan to`liq tekislandi va shag`al to`kish uchun tayyorlandi,bu jaroyonda 2 ta ishchi yo`lning qatnov qismiga chiqib ketgan gruntlarni tozalab turibdi..Avtogridir soatiga 19 litr yoqilg`i yoqadi
Eslatma:Shag`al tog` jinslarini yumalab siyqalangan (3-5)mm dan 70mm gacha bo`lgan parchalanishdan iborat bo`shoq matrial .Konlarda qazib olingan shag`al turlari miqdori kam aralashgan bo`ladi Qum miqdori 50% dan ko`p bo`lsa u qumliBerilgan obekt yo`lning bir qismi to`liq yangidan asfalt qilinish kerak ekan , shuning uchun bu joydagi avtogridir bilan to`liq tekislandi va shag`al to`kish uchun tayyorlandi,bu jaroyonda 2 ta ishchi yo`lning qatnov qismiga chiqib ketgan gruntlarni tozalab turibdi..Avtogridir soatiga 19 litr yoqilg`i yoqadi
Eslatma:Shag`al tog` jinslarini yumalab siyqalangan (3-5)mm dan 70mm gacha bo`lgan parchalanishdan iborat bo`shoq matrial .Konlarda qazib olingan shag`al turlari miqdori kam aralashgan bo`ladi Qum miqdori 50% dan ko`p bo`lsa u qumli shag`al diyiladi
7-kun.28.06.2022
Shag`al to`shab uni katoklarda zichlab bo`lingach Qashqadaryo viloyati G`uzor asfalt zavodidan 98 km uzoqlikdan keraklicha asfalt avtosamasfallarda olib kelindi .Asfalt uklatchikka to`kiladi uklatchik 6m qilib taxlandi va uklatchik soatiga 19litr yoqilg`i sarflaydi .Uklatchikka asfaltlar ketma-ket qilib avtosamasfallarda to`kilayapdi .yo`lling ikki tomoni metr yordamida o`lchanib ip tortilib tekis qilib asfalt yotqizila boshladi.Uklatchikni ikki tomoniga ikkita aperator turib yotqizilayotgan asfaltni balandigini enini qo`yilgan talab bo`yicha sifatini tekshirib boradi Yotqizilgan asfaltni birinchi 8-tonnalik katok kiyin 10-tonnalik oxirida 13-tonnalik katok zichladi.
Asfalt-betonning standart tarkibi taxminan quyidagicha: ezilgan tosh, qum (ezilgan yoki tabiiy), mineral kukun va bitum. Qoplamaning yakuniy tarkibi nisbatlarni to'g'ri hisoblash, maxsus texnika yordamida ma'lum bir harorat va siqishni kuzatish yo'li bilan olinadi.
|
| |
