O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
10
jadval.
Ekinlarni optimal joylashtirish uchun sarf bo‘ladigan xarajatlar to‘g‘risida ma’lumot
T/R
Ekinlarni optimal
joylashtirish
usuli.
Respublika
bo‘yicha jami
sug‘oriladigan
maydon,
ming gektar
Bir odam-
kunda
bajariladigan
ish miqdori,
gektar
Bir odam-oy
bajariladigan
ish miqdori,
gektar
(2 ust*21.1)
Jami
sug‘oriladigan
maydonga
ekinlarni
joylashtirish uchun
talab etiladigan
vaqt, odam oy
Bir odam-
oy qiymati,
(kalkulyatsiya
bo‘yicha), so‘m
Ekinlarni
joylashtirish
uchun jami
talab etiladigan
mablag‘,
mln so‘m
A
V
1
2
3
4
5
6
1
Ekinlarni
mutaxassislar
tomonidan
an’anaviy usulda
joylashtirish
4300
75*
1 582
2 720
5 053 622*
13 746
2
Ekinlarni
“Tuproq xossa-
xususiyatlariga
ko‘ra ekinlarni
joylashtirish”
dasturiy ta’minoti
yordamida
joylashtirish
300
6 330
680
5 053 622*
3 436
3
Iqtisod
qilinadigan
resurslar
x
225
4 748
2 040
x
10 310
Izoh *) Yer tuzish, davlat yer kadastri va yerlarni monitoringi bo‘yicha loyiha - qidiruv ishlariga vaqt me’yorlarining namunaviy
to‘plami bo‘yicha (O‘zdaverloyiha DILIning 2020 yil kalkulyatsiyasi) hisoblangan xarajatlar smetasi ma’lumotlari
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Umurzoqov O‘.P., Toshboev A.J., Rashidov J. va Toshboev A.A. // Qishloq xo‘jaligi iqtisodi va menejment Toshkent, 2008
26-bet
2. Ismaylov D.U. Sho‘r tuproq sharoitida tuproq unumdorligini oshiruvchi qisqa navbatli almashlab ekish tizimini ishlab chiqish
(Qoraqalpog‘iston Respublikasi sharoitida). Q.x.f.d. diss. Avtoreferati. – Andijon, 2021 yil. –B. 14.
3. Abduraxmonov N.Yu., Mansurov Sh.S. Sharqiy Farg‘ona sug‘oriladigan tuproqlarining xossalari va unumdorligi // Tuproq
unumdorligi va qishloq xo‘jaligi ekinlar hosildorligini oshirishning zamonaviy-innovatsion texnologiyalari, muammo va yechimlar
mavzusidagi Respublika miqyosidagi ilmiy-amaliy anjuman To‘plami Buxoro, 2021 yil
19-20 noyabr, 14-19-betlar.
4. Toshqo‘ziev M.M. Tuproq unumdorligi muammolari, uni saqlash va oshirishga doir samarali agrotexnologiyalar //
“Tuproqshunoslikning dolzarb muammolari. innovatsion texnologiyalar - tuproq resurslarini barqaror boshqarishning asosi” Respublika
onlayn ilmiy-amaliy seminar To‘plami, Toshkent. 2020. -B. 19.
5. Yer tuzish, davlat yer kadastri va yerlarni monitoringi bo‘yicha loyiha - qidiruv ishlariga vaqt me’yorlarining namunaviy
to‘plami, Toshkent, 2023. –B. 222.
avvalambor tezkorlik bilan hamda sarf xarajatlar
maksimal darajada ya’ni 75% ga qisqaradi.
Tadqiqotlar natijasida olingan ma’lumotlar
tahliliga kura, Dasturiy ta’minot yordamida
respublika bo‘yicha barcha sug‘oriladigan (2020-
yil O‘zdavyerloyiha DILI kalkulyatsiyasi) qishloq
xo‘jaligi yerlariga ekinlar joylashtirilganda o‘rtacha
hisobda 10 310 mln so‘m mablag‘ tejaladi (jadval).
Bundan tashqari dasturiy ta’minot yordamida
ekinlar joylashtirilishi ekinlar hosildorligining
yuqori bo‘lishiga olib keladi.
Tahliliy ma’lumotlarga ko‘ra, an’anaviy
usulda ekinlar joylashtirilganda xatolikka yo‘l
qo‘yilishi hisobiga qishloq xo‘jaligi mahsulotlari
yetishtirish 15% gacha kamayib, rentabellik darajasi
pasayishi kuzatildi.
Ekinlar dasturiy ta’minot yordamida
joylashtirilgandan ma’lumotlar bazasida har-bir
ekinning tuproq xossa xususiyatlari, iqlim sharoiti,
mos o‘tmishdoshi inobatga olinishi natijasida
xatolik minimum darajada bo‘lishi isbotlandi.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ilmiy
tadqiqotlar xulosalari asosida asosiy qishloq xo‘jaligi
ekinlarini joylashtirishda ilg‘or texnologiyalarni
qo‘llash orqali yuqori samaradorlikka erishilib,
ekinlarni
joylashtirishni
avtomatlashtirish
bo‘yicha ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni
qo‘llash natijasida ushbu jarayonga ketadigan sarf-
xarajatlarni iqtisod qilish hamda shu orqali qishloq
xo‘jaligi sohasini yanada rivojlantirish mumkin
3/2023
