Kirish 4
1.1 Xalqaro savdoning ahamiyati va uning nazariy asoslari 7
1.2 O’zbekiston tashqi savdosining rivojlanishi 13
2.1 O’zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 19
Oʻzbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish strategiyasi diversifikatsiyalangan va raqobatbardosh iqtisodiyotni yaratishga, innovatsion texnologiyalar va bozorni boshqarishning yangi usullaridan foydalangan holda milliy resurslardan maksimal darajada foydalanishga yoʻnaltirilgan. Mamlakatning
tashqi iqtisodiy faoliyati, xususan, tashqi savdo sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning pirovard natijasi aholining turmush darajasiga bevosita oʻz taʼsirini oʻtkazadi.Oʻzbekiston Respublikasida tovarlar tashqi savdosi statistika koʻrsatkichlarini shakllantirishda, Tashqi iqtisodiy faoliyat tovar nomenklaturasi (keyingi oʻrinlarda TIF TN)
bilan birgalikda, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro standartlashgan savdo tasniflagichi (keyingi oʻrinlarda – XSST) ishlatiladi. Bu oʻz navbatida tahliliy maqsadlarda eksport va import qilinadigan tovarlarni 10 ta katta qismga guruhlash uchun imkon beradi. Tovarlarni XSST boʻyicha kodlashtirish, TIF TN va XSST oʻrtasida oʻtish kalitlari yordamida amalga oshiriladi. 19
19
2.2 O’zbekiston eksport va import tovarlari tarkibi 23
Iqtisodiyotning real sektori tarmoqlari va korxonalarining barqaror va uzluksiz ishlashini taʼminlash uchun respublikada zarur resurslar bazasi yaratilgan. Eksport tarkibida sezilarli oʻzgarishlarga import tovarlarning oʻrnini bosadigan mahsulotlar ishlab chiqarish va sanoat ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish natijasida erishildi.
Shuningdek, qoʻshni davlatlar bilan oʻzaro aloqalarni mustahkamlash, mamlakatlarni
ijtimoiy-iqtisodiy, savdo-sanoat hamda madaniy sohalardagi aloqalarini rivojlantirish borasida katta ishlar amalga oshirilayotganini koʻrish mumkin. TSAda soʻnggi yillarda katta oʻzgarishlar kuzatilyapti. 23
24
Xalqaro iqtisodiy aloqalarning rivojlanishi eksportning barqaror o’sishiga ko’maklashadi va bu o’z navbatida ma’lum natijalarga erishish uchun zamin yaratadi. Mamlakatning eksport salohiyatini oshirish, eksportyorlarni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash, eksportbop mahsulotlar nomenklaturasini kengaytirish maqsadida amalga oshirilgan islohotlar natijasida joriy yilning yanvar-dekabr oylarida mamlakatning eksportyorlari soni 7 199
tani tashkil etib, ular tomonidan 15 198,8 mln. AQSH dollari (nomonetar oltindan tashqari) qiymatidagi (2021- yilning mos davriga nisbatan 121,1 % ga koʻpaydi) tovar va xizmatlar eksport qilinishi taʼminlandi. 24
Shunday qilib, jahon iqtisodiyotidagi notinchlik davom etayotganiga qaramay, 2022 yilning bu choragida O‘zbekiston iqtisodiyoti barqaror rivojlanishni davom ettirdi. Jahon tovar bozorlaridagi va yirik savdo hamkorlari iqtisodiyotidagi murakkab vaziyat mamlakatda narxlar o‘sishining tezlashuvida o‘z aksini topdi va kelgusi oylarda ham salbiy ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda. 32
Mashina va transport asbob-uskunalari importi. 33
Import tarkibida mashinalar va transport-asbob uskunalari hajmi 9 648,3 million
AQSH dollarini tashkil etib, oʻtgan yilning shu davriga nisbatan 16,9 % ga koʻpaydi va importning umumiy hajmidagi ulushi 31,4% ga yetdi. 33
34
Sanoat mahsulotlari importi asosan choʻyan yoki legirlanmagan poʻlat (2 508,4 mln. AQSH dollari), metallardan tayyorlangan buyumlar (730,8 mln. AQSH dollari), yigirilgan ip, matolar, tayyor buyumlar va shunga oʻxshash mahsulotlar (546,9 mln. AQSH dollari), qog‘oz va karton (466,1 mln. AQSH dollari) va boshqalardan tashkil topgan. 34
34
Xulosa 35
Foydalanilgan adabiyotlar: 38
