Davlat sug‘urta nazorati, uning funksiya va yazifalarí

— litsenziyalovchi organ talabiga ko‘ra sug'urta faoliyatini 
amalga oshirishga doir qonun hujjatlarida belgüangan axborotlami 
taqdim etish;
— htsenziya talabgori rahbari ohy ma’lumotga hamda sug'urta 
sohasida kamida ikki yillik ish stajiga ega bo'hshi kerak;
— htsenziya talabgori (litsenziat) rahbari boshqa sug'urta tash­
kilotlarida rahbar lavozimini egallashga haqh emas.
a) sug'urtalovchilar uchun:
— ustav fondining qonun hujjatlarida belgüangan eng kam 
miqdorining mavjud bo'hshi;
b) sug'urta brokerlari uchun:
— sug'urta brokerining sug'urta faoliyatirü amalga oshirishda 
shartnoma majburiyatlariga rioya etilishini ta’minlash;
— sug'urta shartnomasining litsenziat mijozi uchun qulay 
shartlarda tuzihshi va bajarilishi;
— sug'urtalashga doir vositachiiik faohyatini asosiy faohyat turi 
sifatida amalga oshirish.
Litsenziya ohsh uchun sug'urta kompaniyasi litsenziyalovchi 
organga quyidagi hujjatlami taqdim etadi:
a) sug'urtalovchilar uchun:
— yuridik shaxsning nomi va tashkiliy-huquqiy shakli, uning 
joylashgan joyi (pochta manzih), baiüc muassasasining nomi va 
bankdagi hisob raqami, yuridik shaxs amalga oshirishni m o'l- 
jallayotgan litsenziyalanadigan faohyat turi hamda ko'rsatib 
o'tilgan faohyat turi amalga oshiriladigan muddat ko'rsatügan 
htsenziya berish to'g'risida ariza;
— yuridik shaxsning davlat ro'yxatidan o'tkazüganligi to'g'risi­
dagi guvolinomaning notarial tasdiqlangan nusxasi;
— rahbar to'g'risidagi ma’lumotlar (ohy ma’lumot to'g'risidagi 
diplom nusxasi va mehnat daftarchasidan ko'chirma);
— htsenziya talabgori tomonidan htsenziya talabgorining arizasi 
litsenziyalovchi organ tomonidan ko'rib chiqüganhgi uchun yig'im 
to'langanligini tasdiqiovchi hujjat;
— ustav fondinmg belgilangan eng kam miqdoridan kain bo'l­
magan ustav kapitah to'langanligiiü tasdiqiovchi hujjatlar (barüi 
ma’lumotnomasi, mol-mulkni qabul qihsh-topshirish dalolat- 
nomaîari va boshqa hujjatlar);
67

— sug'urta faoliyatining iqtisodiy asoslanishi, unga sug'urta­
lash operatsiyalarini rivojlantirish prognozini, ehtimol tutilgan 
qayta sug'urtalash bitishuvlari rejasini, sug'urta zaxiralarining 
hisob-kitob rejasini o'z ichiga oluvchi htsenziyalanayotgan sug'ur­
ta klassi bo'yicha biznes-reja kiradi;
— sug'urtalashning Utsenziya talab qilinadigan turlari bo'yicha 
qoidalar (shartlar), litsenziyada quyidagilar bo'ladi: sug'urtalash 
subyektlari doirasini belgilash va sug'urta shartnomasi tuzish 
bo'yicha cheldashlar, sug'urta obyektlarini belgilash, sug'urta 
hodisalari ro'yxatini belgilash — ushbu holatlar ro'y berganda 
sug'urtalovchining sug'urta to'lovlari bo'yicha majburiyatlari 
paydo bo'ladi (asosiy va qo'shim cha shartlar), olib qo'yish 
(tavakkalchilarning yoki mol-muklarni), bunda sug'urtalovchi 
majburiyatlarni bajarmasdan ozod bo'ladi, sug'urta mukofotlari 
tariflari (stavkalari), sug'urtalashning eng ko'p (eng kam) m ud­
dati, sug'urta shartnomalarini tuzish va sug'urta mukofotlarini 
to'lash tartibi, tomonlaming sug'urta shartnomasi bo'yicha o'zaro 
majburiyatlari va sug'urta shartnomalari bo'yicha to'lovni rad 
etishning mumkin bo'lgan holatlari sug'urta shartnomasi bo'yicha 
e’tirozlami ko'rib chiqish tartibi. Qoidalaiga sug'urta shartnoma­
lari namunalari ilova qihnishi kerak. Litsenziya talabgori rahbari 
tomonidan tasdiqlangan sug'urtalash qoidalari (shartlari) ikki 
nusxada taqdim etiladi, ulaming betlari tikilgan va raqamlangan 
bo'hshi kerak. Faohyat turi faqat qayta sug'urta qilishdan iborat 
bo'lgan litsenziya talabgorlari mazkur bandda ko'rsatib o'tilgan 
hujjatlarni taqdim etadilar, sug'urtalash qoidalari (shartlari)ga oid 
xatboshi bundan mustasno.
b) sug'urta brokerlari uchun:
— yuridik shaxsning nomi va tashkiliy-huquqiy shaldi, uning 
joylashgan joyi (pochta manzih), bank muassasasining nomi va 
bankdagi hisob raqami, yuridik shaxs amalga oshirishni m o'l- 
jallayotgan litsenziyalanadigan faoliyat turi (uning bir qismi) 
hamda ko'rsatib o'tilgan faohyat turi amalga oshiriladigan muddat 
ko'rsatilgan Utsenziya berish to'g'risida ariza;
68

— yuridik shaxsning davlat ro'yxatidan o'tkazilganligi to'g'ri­
sidagi guvohnomaning notarial tasdiqlangan nusxasi;
— htsenziya talabgori tomonidan htsenziya talabgorining arizasi 
litsenziyalovchi oigan tomonidan ko'rib chiqilganligi uchun yig'im 
to'langanligini tasdiqiovchi hujjat;
— ustav kapitah to'langanhgini tasdiqiovchi hujjatlar (bank 
ma’lumotnomasi, mol-mulkni qabul qilish-topshirish dalolat- 
nomalari va boshqa hujjatlar).
Ko'rsatib o'tilgan hujjatlar bir nusxada taqdim etiladi.
Litsenziya talabgorining arizasi ko'rib chiqilganligi uchun 
O'zbekiston Respublikasida belgilangan eng kam oylik ish haqi­
ning besh baravari miqdorida yig'im undiriladi. Ariza ko'rib chiqil- 
ganligi uchun jâg'im summasi litsenziyalovcM organning maxsus 
hisob raqamiga o'tkaziladi.
Litsenziya talabgori berügan arizadan voz kechgan taqdirda 
to'langan yig'im summasi qaytarilmaydi.
Sug'urtalovchilar va sug'urta brokerlarining sug'urta faohyati­
ni htsenziyalash üovada keltkügan sxemaga muvofiq amalga oshi­
riladi (1-Uovaga qarang). Ilovada keltirilgan sxemadan ko'rinib 
turibdiki, sug'urtalovchilar va sug'urta brokerlarining sug'urta 
faohyatini htsenziyalash jarayoni 6 ta bosqichni o'z ichiga ohb, 
dastlab htsenziya talabgori zamr hujjatlami tayyorlaydi va uni ko'­
rib chiqish uchun M ohya vazirhgiga taqdim etadi. Keyingi 
bosqichda hujjatlar Mohya vazirligi tomonidan qabul qihnadi va 
ko'rib chiqish uchun ekspert komissiyaga berüadi. Ekspert komis­
siyasi taqdim etilgan hujjatlami batafsü o'rganib chiqib, sug'ur­
talovchiga yoki sug'urta brokeriga htsenziya berish yoxud htsen­
ziya berishni rad etish to'g'risida qaror qabid qüadi.
Shunday qihb xulosa qüish mumkinki, O'zbekistonda sug'urta 
nazorati davlat organiga yuklatilgan sug'urta faohyatini litsen­
ziyalash vakolati, pirovardida, barcha sug'urtalanuvchilaming, 
ya’ni sug'urta kompaniyalari mijozlarining qonuniy manfaatlarini 
himoya qilishga qaratilgan. Bunday tizimning yaratilganligi 
nafaqat sug'urtalanuvchilaming, balki davlatning manfaatlariga 
mos keladi.
69

Download