UO‘K: 368.01(075)
KBK 65.271
Sh45
T a q r i z c h i l a r :
U.A.Radjabov,
Toshkent mohya instituti «Sug'urta»
fakulteti dekani,
iqtisod fanlari nomzodi, dotsent;
A.Omonov,
Toshkent moliya instituti professori,
iqtisod fanlari doktori;
R.Rayimjonov,
«Kafolat» DASK «Strategik
rivojlantirish departamenti»
bosh menejeri, dotsent;
F.Hasanov,
OAJ «Alskom» sug'urta kompaniyasi
bosh direktori.
Sh4S
Shennayev X.
Sug‘urta ishi:
o‘quv qo'llamna / X.M. Shermayev, I.K. Ochilov,
S.E. Shirinov, 1.G‘. Kenjayev. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta
maxsus ta’lim vazirligi. - T.: «Tafakkur Bo'stoni», 2014. -272 b.
I. Ochilov I.K. 11. Shirinov S.E. III. Kenjayev I.G‘.
ISBN 978-9943-4239-1-6
KBK 65.271
Ushbu o‘quv qo'llanma oliy o‘quv yurtlarining «Iqtisod», «Kasb ta’limi (moliya;
bank ishi; buxgalteriya hisobi va audit; sug'urta ishi)», «Moliya», «Bank ishi»,
«Soliqlar va soliqqa tortish», «Buxgalteriya hisobi va audit (tarmoqlar bo'yicha)»,
«Sug'urta ishi», «Pensiya ishi», «Baholash ishi» iqtisodiyot va moliya ta’lim
yo'nahshlari bo'yicha tahsil olayotgan talabalar uchun mo'ljallangan.
O'quv qo'llarunada sug'urtaning mazmuni, sug'urtaning
rivojlanish tarixi,
sug'urta operatsiyalarining tamoyillari, sug'urtaning nazariy masalalari, sug'urta
faoliyati ustidan davlat sug'urta nazoratini
amalga oshirish tartibi, sug'urtaning
moliyaviy-iqtisodiy va huquqiy jihatlari o'z aksini topgan, sug'urtaning alohida
tarmoqlari va turlariga tavsiflar berilgan.
Shuningdek, ushbu o'quv qo'llanmadan tegishli ta’lim yo'nalishlari o'qituv-
chilari va sug'urta tashkilotlari xodimlari ham foydalanishlari mumkin.
UO'K: 368.01(075)
KBK 65.271
© X .M .S hennayev, I.K . O chilov,
S.E. Shirinov, I.G'. Kenjayev, 2014.
ISBN 978-9943-4239-1-6
© «Tafakkur Bo'stoni», 2014.
KIRISH
Respublikamiz o ‘z mustaqilligini qo‘lga kiritganidan so‘ng
milliy iqtisodiyotda tub o'zgarishlar yuz berdi. Jumladan, sug'urta
tizimida amalga oshirilgan iqtisodiy islohotlar natijasida sug'urta
sohasida raqobat asosida faoliyat ko'rsatadigan turli
mulk shakli-
dagi sug'urta tashkilotlari vujudga keldi. Sug'urta bozorini barpo
etish va uning barqaror rivojlanishini ta’minlash uchun zamr bo'l
gan iqtisodiy va huquqiy asoslar yaratila boshlandi.
Sug'urta bozori va uning infratuzilmasi respublika iqtiso-
diyotining rivojlanishiga xizmat ko'rsata boshladi. Moliya tizimi
ning ajralmas tarkibiy qismi bo'lgan sug'urtaning milliy iqtisodiyot
raqobatbardoshligini va barqarorligini ta’minlashdagi o'm i muhim
ahamiyatga ega.
Shu sababh, O'zbekistonda sug'urta bozorini shakllantirish va
uni riyojlantirishga hukumatimiz tomonidan katta e’tibor beril
moqda. Xususan, sug'urta tashküotlariga soliq imtiyozlari beril
moqda. Natijada sug'urta bozorida faoliyat yuritayotgan sug'urta
tashkilotlarining soni ortib bormoqda. Hozirgi kunda 30 dan ortiq
sug'urta tashkilotlari davlat ro'yxatidan o'tgan.
Bugungi kunda sug'urta munosabatlarini rivojlantirish asosida
sug'urta bozorining ko'lamini kengaytirish, uzoq qishloq joylarida
sug'urta tashkilotlari filial va bo'linmalarining ochilishi, sug'urta
bozoriga
yangi xizmatlar taklif etish, sug'urta qonunchiligini tako
millashtirish dolzarb masalalar bo'lib qolmoqda.
Sug'urta tizimini rivojlantirish uchun sug'urta sohasini yaxshi
biluvchi malakafi kadrlami tayyorlash ham bugungu dolzarb
masalaiardan hisoblanadi. Shuni inobatga oigan holda, respubli
kamiz oliy o'quv yurtlarida sug'urta
sohasi uchun ham oliy
ma’lumotli mutaxassis kadrlar tayyorlanadi.
Mazkur o'quv qo'Uarunada sug'urta ishining nazariy va amaliy
jihatlari o'z aksini topgan bo'lib, u shu sohada tahsil olayotgan
talabalar uchun mo'ljallangan. Undan, shuningdek,
shu soha
o'qituvchilari va mutaxassislari ham foydalanishlari mumkin.
