sug‘urta polisi orqali bepul tibbiy xizmat ko‘rsatüadi. Tibbiy xizmat
ko‘rsatish bilan bog‘liq xarajatlami sug‘urta kompaniyasi to‘laydi.
Tibbiy sug‘urta majburiy yoki ixtiyoriy boladi.
Mulkiy sug‘urta
— turli ko‘rinishdagi mol-mulklami saqlash
bilan b o g liq m anfaatlar sug‘urta munosabatlarining obyekti
hisoblangan, sug‘urtaning inustaqil tarm o g l. Sug‘urtalanuv-
chining shaxsiy mulki, uning qaramoglda joylashgan mol-mulMar
sug‘urtalanishi mumkin. Sug‘urtalanuvchi
sifatida nafaqat mol-
mulk sohiblari, balki mol-mulkning saqlanishi uchun mas’uliyath
bolgan jismoniy va yuridik shaxslar ham bo‘hshlari mumkin.
Netto-stavka
- bmtto-stavkaning asosiy tarkibiy qismi. Netto-
stavka; sug‘urta qoplamasini tolashga moljallangan pul mablaglari
resurslari b o lib , u bmtto-stavkaning 90 foizigacha miqdorini
tashkil etishi mumkin.
Majburiy sug‘urta
— sug‘urta munosabatlarining qonun kuchi-
ga ega bolgan shakli. Majburiy sug‘urta
qonunchilik hujjatlari
asosida amalga oshiriladi. Ushbu hujjatda sug'urtaga tortiladigan
obyektlar soni, sug‘urta javobgarligining hajmi, sug‘urta muno-
sabatlarida qatnashadigan tomonlaming huquq va majburiyatlari
hamda boshqa rekvizitlar kolsatiladi. Amaldagi qonunchilikka
asosan, 0 ‘zbekistonda majburiy sug‘urtani tegishh litsenziyaga ega
bo% an har qanday sug‘urta kompaniyasi olkazishi mumkin.
Shuningdek, m ajburiy davlat sug‘urta turiari ham mavjud.
Masalan,
harbiy xizmatchilar, davlat bojxona va sohq xizmati
xodimlari hamda shunday toifadagi shaxslar baxtsiz hodisalardan
majburiy davlat sug‘ürtasiga tortiladi. Bu sug‘urta turi bo‘yicha
sug‘urta mukofotlari davlat budjeti mablaglari hisobidan amalga
oshiriladi.
Risklami joylashtirish:
1)
sug‘urta m anfaati tufayli yuzaga keladigan sug'urtaviy
huquqiy munosabatlarning boshlanish jarayoni. Risklarni bir-
lamchi, ikkilamchi va uchlam chi
joylashtirish mos ravishda
to ‘g‘rid a n -to ‘g‘ri sug‘urtalash, qayta sug‘urtalash va retro-
sessiyani anglatadi. Bozor m unosabatlariga asoslangan iqti-
sodiyotda risklami joylashtirish sug‘urta
vositachilari orqali su-
g'urta bozorida amalga oshiriladi;
24
2)
sug'urta brokeri yordamida bir vaqtning o'zida yirik ya xavfli
risklami qismlarga bo'lib bir nechta sug'urta kompaniyasida
sug'urtalash uslubi. Bir qancha sug'urta kompaniyalari tarkibidan
bittasi yetakchi sifatida ajrahb chiqadi va u sug'urta shartnoma
sidagi shartlami ma’qullab, riskning tegishh qismini o'z javob-
garhgiga oladi. So'ngra broker boshqa sug'urta kompaniyalariga
murojaat qilib, riskning qolgan qismini ham joylashtiradi.
Sug'urta har xil noxush hodisalar ro 'y
berishi natijasida
ko'rilgan zarami qoplash hamda fuqarolaming hayotida tegishli
sug'urta hodisalari ro'y beiganda ularga moddiy yordam ko'rsa
tish maqsadida tashkil etiladigan va undan foydalanish bilan
bog'hq (maqsadh pul fondlari) iqtisodiy munosabatlar yig'indisi-
dir. O'tkazish shartiga ko'ra, sug'urta majburiy va ixtiyoriy b o '
ladi. Obyektiga ko'ra, mulkiy, shaxsiy va javobgarlik stig'urtasiga
bo'hnadi. Sug'urtaning asosini risk tashkil etadi. Sug'urta — bu
riskni taqsimlash usulidir.
Download
