Nisbiy qayta sug^urtalash



bet64/124
Sana20.06.2024
Hajmi
#264653
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   124
Bog'liq
Sugurta ishi 2014 X.M. Shennayev o`quv q

10.4. Nisbiy qayta sug^urtalash
Sug‘urta munosabatlarida nisbiy qayta sug‘urta turi muhim 
o‘rin egaUaydi. Nisbiy qa>1;a sug‘urtalash tarixan kelib chiqishiga 
ko‘ra XIX asrda riskni qayta taqsimlash shakhning umumiy turi 
sifatida yaratilgan.
Nisbiy qayta sug‘urta qilishning asosiy mohiyati shundaki
qayta sug‘urtalovchi kompaniyaning riskni taqsimlashdagi ulushi 
sug'urta kompaniyasi aniqlagan nisbat asosida oldindan aniq-
182


lanadi. Ushbu nisbatga qarab, qayta sug‘urtalash mukofotining va 
sug'urta kompaniyasining tegishh ulushi aniqlanadi. Nisbiy qayta 
sug‘urta qihshning tamoyih «qayta sug‘urtalovchi sedentning 
riskini boladi», degan fikrdan iborat.
Sug‘urta ishi amaliyotida nisbiy qayta sug‘urtalashning quyi­
dagi shakllari mavjud:
— kvotah qayta sug‘urta qilish;
— ekssedent qayta sug'urta qUish;
— kvotali-ekssedent qayta sug‘urta qilish.
Qayta sug‘urtalash asosida shartnoma yotadi. Bunda bir taraf 
sedent to ‘liq yoki qisman sug‘urta riskini ikkinchi tomon — qayta 
sug'urtalovchiga beradi. Qayta sug‘urtalash shartnomasida qayta 
sug‘urtalovchining zararni qoplash holati ham xuddi shunday 
munosabatda amalga oshiriladi. Umumiy shaklda nisbiy qayta 
sug‘urtalash qayta sug‘urtalovchi sedent riskini bo‘lish tamoyili 
asosida amalga oshiriladi.
Sug‘urta ishi faoliyatida bir qancha nisbiy qayta sug'urtalash 
shartnomalari mavjud. Bular: kvotah, ekssedentli, kvota- eksse- 
dentU.
Xalqaro amahyotda nisbiy qayta sug'urta mexanizmidan keng 
foydalaniladi. 0 ‘zbekiston sug'urta bozorida sug‘urta tashkilotlari 
tomonidan mazkur sug'urta mexanizmidan foydalanilsada, u talab 
darajasida rivojlaimiagan. 0 ‘z navbatida, nisbiy qayta sug'urta ikki 
kichik turdan tarkib topgan. U lar kvotali qayta sug‘urta va 
ekssedent summasi asosida nisbiy qayta sug'urta turlaridir.

Download
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   124