P —
tizim im pulsi. B undan:
P
=
mvc
(3)
(3) ni 18-§ dagi (8) formulaga qo ‘ysak, massalar markazi harakat
tenglamasi kelib chiqadi:
bu yerda,
as — massalar markazi tezlanishi.
Bundan, tizimning massalar markazi
xuddi unga tizimdagi barcha
qismlar massasi mujassamlashgan va tizimdagi jismlarga qo'yilgan tashqi
kuchlarning geometrik yig‘indisiga teng kuch ta’sir qilgandek harakatlanadi
degan m uhim xulosa kelib chiqadi.
Demak, massalar markazi harakat qonuni hamm a tashqi kuchlar
qo‘yilgan
m massali moddiy nuqta (tizimning)
harakat qonuni bilan
mos kelar ekan.
Shuni ta ’kidlash lozimki, bitta moddiy nuqta uchun N yutonning
ikkinchi qonunidagi
mâ = 'LFi s kuchlar yig'indisiga
ham ichki, ham
tashqi kuchlar kiradi. Berk tizim uchun
ac = 0 .
Bu shundan dalolat bera-
diki, berk tizim massalar markazi harakatsiz yoki to ‘g‘ri chiziqli tekis
harakat qiladi. Ularga ichki kuchlar ta’sir o ‘tkaza olmaydi.
Ikkita inersial sanoq tizimni ko'rib chiqaylik (12 rasm).
Bulardan biri
qo‘zg‘almas
(K), ikkinchisi —
(K 1) birinchisiga nisbatan Jf-o‘qi b o ‘yicha
Vo o'zgarm as tezlik bilan harakat qilmoqda.
Af-tizimdagi A/-nuqtaning A'i/Zkoordinatalari bilan shu nuqtaning
K1-
tizimdagi
X ] U1 Z'-koordinatalari orasidagi bog‘lanishni ko'rib chiqaylik.
Ikkita sanoq tizimining koordinatalar boshi bir-biriga
mos tushgan vaqtni
vaqtning boshlanishi deb olamiz.
Bu yerda:
(4)
Birinchi (X =X '+vot l) va
to ‘rtinchi (t= t') tengla-
m alar faqat
klassik me-
/
M
!
