MKN statistik metoddan foydalanadi, ya’ni alohida-alohida molekulalaming
harakati bilan qiziqmasdan, balki juda ko‘p sonli zarralarning harakatini
tavsiflovchi o ‘rtacha qiymatlardan foydalanadi.
Shuning uchun molekular-
kinetik nazariya ba’zan statistik fizika deb ham yuritiladi.
M oddalar xossalarini o ‘rganishning boshqa yo‘li — term odinam ik
usuldir. Term odinam ika aynan molekulalar va atom larni o'rganm aydi,
jarayonlarni mikroskopik nuqtayi nazardan qaramaydi — uning asosini
term odinam ikaning boshlanishi deb ataluvchi
fundam ental qonunlar
tashkil qiladi.
Term odinam ikaning qonunlari (boshlanishlari) tajribalardan aniq-
langan, ularga zid keluvchi biron-bir asoslar yo‘q. M oddalarning holati
o'zgarishini har xil tom onlardan o ‘rganish bo‘yicha
term odinam ika va
molekular-kinetik nazariya bir-birini to'ldirib, yagona birlikni tashkil etadi.
Statistik fizika va termodinamikaning o ‘iganish predmeti bitta moddalarning
xususiyatlari va ularda ro‘y beradigan jarayonlar.
Term odinam ika dastlab issiqlik mashinalari yordam ida issiqlikning
ishga aylanishi qonunlari to ‘g‘risidagi fan sifatida paydo bo'ldi. Energiya
bir turdan boshqa
turga aylanish jarayonida, u ko‘p xil shakllardan
o ‘tishi mumkin, lekin bu o ‘tishlarning oxirgi natijasi, albatta,
issiqlik
energiyasi bo‘ladi. H aqiqatdan ham, mexanik energiya (ishqalanish
natijasida), elektrtoki energiyasi, yorug'lik energiyasi, kimyoviy o ‘zgarish
energiyasi va hatto yadro energiyasi ham issiqlikka o ‘tadi.
Agar tizimning holatini aniqlovchi
makroskopik kattaliklar, masalan,
bosim va harorat o‘zgarmay qolsa, tizim termodinamik muvozanatda deyiladi.
Tizimning bir holatdan boshqasiga har qanday o'tishi muvozanatning buzilishi
bilan bog'liq. Biroq, o'tishlar juda sekin bo'lsa tizimning holati vaqtning har
qanday momenti uchun muvozanatli bo‘ladi. Masalan, porshen ostida gaz
qisqa vaqt ichida tezlik bilan qisilsa, muvozanat buziladi, agar gaz asta-sekinlik
bilan qisilsa, gaz vaqtning istalgan paytida ma'lum bosimga ega bo‘ladiki, bu
bosim har xil nuqtalarda o'zining o‘rtacha qiymatidan kam farq qiladi. Uzluksiz,
ketma-ket muvozanatli holatlardan
tashkil topgan jarayon
