‘. T. ‘Sar0v tabiatshunoslik




Download 3,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/141
Sana20.12.2023
Hajmi3,55 Mb.
#124530
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   141
Bog'liq
‘. T. ‘Sar0v tabiatshunoslik

0
Bu tenglamalarning yechimi o ‘qi bo'ylab Utezlik bilan tarqaluvchi 
yassi elektromagnit to ‘lqindir (to'lqin ko‘lami tekis).
U =
Vakuumdagi yorug iik tezligining muhitdagi tezligiga nisbati m uhit- 
ning absolut sindirish ko‘rsatkichi deyiladi:
Vakuumda (e = 1, |x= 1) elektromagnit to'lqin tezligi quyidagiga 
teng:
37-rasmda yassi elektromagnit to iq in n in g oniy tasviri keltirilgan. 
Rasmdan ko‘rinadiki, E va H  vektorlari bir-biriga va to ‘lqin tarqalish 
yo‘nalishiga perpendikulardir, ya’ni elektromagnit to ‘lqin ko‘ndalang 
to iq in d ir.
98


Elektrom agnit to ‘lqinning vakuum da tarqalish tezligi deyarli S= 
=3 • 108 m /s. Bizni o ‘rab turgan m akon elektrom agnit nurlanish bilan 
to'lgan. Quyosh, jismlar, radiostansiya antennalari va televizion uzatkichlar 
elektromagnit to'lqin chiqaradilar. Bu to'lqinlar chastotalariga qarab ra- 
dioto'lqinlar, infraqizil nurlar ko'rinadigan yoru glik nurlari, ultrabinaf- 
sha, rentgen nurlari va y — nurlar deb ataladi (38-rasm ga qarang).
Shunday qilib, atom va molekulalar elektr zaryadlarining tebranishlari 
bitmas-tuganmas energiya oqimini paydo qiladi. Atom va molekulalaming 
nurlanish qonunlarini biz nurlanishning kvant nazariyasi mavzusida ko'rib 
chiqamiz.
M etrlar
10 4 
102 
10 
5 10'J IQ 770 nm UB 10 nm Rn 
10
\ Rentgen
nurlari
\ Nurlanish
38-rasm . E lek tro m ag n it toM qinlar shkalasi.
37-§. OPTIK HODISALAR. YORUG‘LIKNING KORPUSKULAR- 
TO‘LQIN XUSUSIYATI
Optika fizikaning yorugMik haqidagi bo‘limi b o ‘lib, unda yorug‘likning 
nurlanish jarayoni, har xil m uhitlarda tarqalishi va yorugiikning m od- 
dalar bilan ta ’siri o ‘rganiladi.
Ko‘pgina optik hodisalar o ‘rganilganda, (masalan, ikki m uhit che- 
garasida yorug'likning sinishi bilan bog'liq bo'lgan hodisalarni) yorug‘lik 
nurlari to ‘g‘risidagi tasawurlardan foydalanish mumkin. Yorug‘lik nurlari 
yorug'lik energiyasi tarqaladigan — geom etrik ch iziq lar haqidagi 
tasawurlardir. Bu yerda 

Download 3,55 Mb.
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   141




Download 3,55 Mb.
Pdf ko'rish