01 iy o'quvyurllariga kiruvchilar, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari hamda umumiy

titan, aluminiy, magniy, sintetik tola, sintetik kauchuk, 
sintetik ammiak
 
ishlab chiqarish kiradi. Bir tonna titan 
ishlab chiqarish uchun 60 ming kVt/soat, m agniy uchun 
26 m ing kVt/soat elektr energiya sa rf bo‘ladi.
Demak, ishlab chiqarilgan m ahsulot tannarxining 
asosiy qism ini energetika xarajatlari tashkil qilsa, bunday 
ishlab chiqarish ko‘p energiya talab qiladigan ishlab 
chiqarish
 
deb ataladi.
Elektr energiyasini kam roq talab qiladigan tar­
moqlarga qora m etallurgiya (elektrometallurgiyadan 
tashqari), soda va qog'oz ishlab chiqarish, m ashinasozlik, 
mebel va to'qim achilik sanoati kiradi. Elektr energiyasi 
sanoatini joylashtirishda quyidagi omillar
 
hisobga 
olinadi: a) yoqilg'i va gidroenergetika resurslari; 
b) ishlab chiqarishdagi va elektr energiyani uzatishdagi 
texnika taraqqiyoti; 
d) iste’m olchining joylanishi. 
Elektr energiyasi issiqlik elektr stansiyalarida (IES), 
gidroelektrstansiyalarida (GES), issiqlik elektr m arkaz- 
larida (IEM ), atom elektr stansiyalarida (AES) va 
noan’anaviy elektr energiyasi 
olish 
stansiyalarida 
ishlab chiqariladi. Jahonda ishlab chiqariladigan elektr 
energiyaning 70% dan ortig'i lESlarda ishlab chiqariladi. 
K o'pchilik IES larda elektr energiya bilan birga issiqlik 
energiyasi ham ishlab chiqariladi. U lar issiqlik elektr 
m arkazlari
 
deb ataladi (IEM). U larda elektr energiya 
ishlab chiqarish vaqtida isigan suvni issiqxonalar, 
binolarni isitishga va ishlab chiqarish ehtiyojlariga
230

yuboriladi. GES larda energiya ishlab chiqarish to'xtovsiz 
oqib tushadigan suv oqimi kuchiga asoslanadi. GES 
lar suv oqimi energiyasini elektr energiyaga aylantirib 
beradigan inshootlar va jihozlar majmuyidir. Bitta 
daryoning o'zida bir necha elektr stansiyalar pog‘onasini 
(kaskad) vujudga keltirish mumkin. Jahonda ishlab 
chiqariladigan elektr energiyaning 20%i GES larda ishlab 
chiqariladi. AES larda jahonda ishlab chiqariladigan 
elektr energiyaning 15-17%i ishlab chiqariladi, uning 
xomashyosi 
uran 
hisoblanadi. AES lar hozir 30 dan ortiq 
davlatlarda qurilgan. N oan’anaviy energiya m anbalari 
asosida ishlaydigan elektr stansiyalarga quyosh elektr 
stansiyalari (QES), shamol elektr stansiyalari (ShES), 
geotermal elektr stansiyalari (GeES), qalqish elektr 
stansiyalari (QaES), dengiz oqimi elektr stansiyalari 
(OES) va boshqalar kiradi.
Iste’m olchilarni elektr energiyasi bilan ta’m inlashda 
qatnashadigan va bir-biri bilan elektr liniyalari va turlari 
bilan bog’langan yirik elektr stansiyalar birlashmasi 

Download 8,32 Mb.