21.4. Tabiat zonalari
A rktika m intaqasida, asosan, A rktika sahrolari joy
lashgan. Bu m intaqada havo sovuq bo'ladi, chunki
153
bu zonani ko'pyillik m uzlar egallagan. Yozda qor ori
gan joylarda lishayniklar, m oxlar va qutb lolaqizg'al-
dog'i o‘sadi. Dengizda marjonlar, tulenlar, oq ayiqlar
yashaydi.
Subarklika mintaqasida tundra va o'rm on-tundra
zonasi shakllangan. Tundra zonasi m aterikning shimoliy
sohillarini va Islandiyani o‘z ichiga oladi. 0 ‘sim liklari,
asosan, butalari&n va yer bag'irlab o'sadigan o'tlardan
iborat. H ayvonlardan shimol bug'usi, bo'ri va boshqalar
yashaydi. O 'rm on-tundra tundraning janubidan bosh
lanadi, butalar bilan birga daraxtlar ham o'sadi, botqoq-
tundra tuproqlari tarqalgan.
Mo'tadil mintaqa tabiat zonalari. Ignabargli o'rm onlar
(tayga) zonasi A tlantika okeanidan Tinch okeanigacha
cho'zilgan. Asosiy daraxtlari qarag'ay, qora qarag'ay,
pixta, kedr, tilag'och va h.k. Tilag'och qishda ignasini
to'kadigan yagona daraxtdir.
Osiyoda ko'pyillik muzloq yerlar bo'lganligi uchun
tayganing tarkibi o'zgaradi. G 'arbda qarag'ay va y e l
ko‘pro q ,U rald an sh arq d ap a/a, .s/TuVteir/(kedr qarag'ay i)
ko'proq. Ignabarglilarga mayda bargli daraxtlar (qayin,
osina, olxa) qo'shilib ketgan. Hayvonlardan sobol, bobr,
tulki, olmaxon, bug'u, qo'ng'ir ayiq, quyonlar tarqalgan.
Q ushlardan gluxar, rebchik, kedrovka va boshqalar
yashaydi.
Aralash o'rmonlar zonasi tayganing janubida Yev-
ropada va Sharqiy Osiyoda tarqalgan. Chim-podzol
154
tuproqlari tarqalgan. A ralash o'rm onlarda igna va keng
|
