• Tashkiliy qism.
  • Yangi mavzu bayoni
  • Vosita: Elektron resurslar, darslik, plakatlar, tarqatma materiallar. Usui




    Download 1,92 Mb.
    bet45/145
    Sana14.02.2024
    Hajmi1,92 Mb.
    #156614
    1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   145
    Bog'liq
    1- dars. Mavzu Masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari Dars

    Vosita: Elektron resurslar, darslik, plakatlar, tarqatma materiallar.
    Usui: Tayyor prezentatsiya va slayd material- lari asosida.
    Nazorat: Og'zaki, savol-javob, muhokama, kuzatish.
    Baholash: Rag'batlantirish, 5 ballik reyting tizimi asosida.

    Kutiladigan natijalar

    O'quvchilarda Paskal dasturlash tilining standart funksiyalariva algebraik ifodalarni yozish qoidalari bilan tanishadi. Trunc(x)-x ning butun qismi, Round (x)-x ni yaxlitlash, Odd (x)-x — toq son bo'lsa«rost» kabi funksiyalar bilanishlashni o’rganadi.

    Kelgusi rejalar (tahlil, o'zgarishlar)

    O'qituvchi o'z faoliyatining tahlili asosida yoki hamkasblarining dars tahlili asosida key- ingi darslariga o'zgartirishlar kiritadi va re- jalashtiradi

    Darsning borishi va vaqt taqsimoti








    Dars bosqichlari

    Vaqt

    1

    Tashkiliy qism

    3 daqiqa

    2

    O'tilganlarni takrorlash

    7 daqiqa

    3

    Yangi mavzu ustida ishlash

    14 daqiqa

    4

    Yangi mavzuni mustahkamlash

    13 daqiqa

    5

    Uyga vazifa

    3 daqiqa



    Tashkiliy qism.Salomlashish, o’quvchilarni darsga jalb qilish,sinf xonasining tozaligi, davomatni aniqlash. O’quvchilarni dunyo bo’ylab informatika fani yangiliklaridan boxabar qilish.
    O’tilgan mavzuni takrorlash:
    1. Hayotdau chraydigan jadvalko'rinishidagi miqdorlarga misollar keltiring.
    2. Chiziqli massiv qanday o'lchovlarda bo'ladi?
    3. Massivda indeks nima uchun zarur?
    4. Massiv elementlarining indekslari qanday qiymatlar qabul qilishi mumkin?
    5. Jadval ko'rinishidagi miqdorlarning turlarini qanday ajratish mumkin?


    Yangi mavzu bayoni:

    Funksiya tushunchasi matematika fanidan ma'lum.Funksiyalarning xususiyatlariga qarab turli sinflarga ajratilgan. Masalan, chiziqli, kvadrat, trigonometrik va hokazo. Shunday funksiyalarning ba'zilaridan Paskal dasturlash tilida ham foydalaniladi. Paskalda funksiyalardan foydalanish qulay bo'lishi uchun ba'zi funksiyalar dastur translyatori ta'minotiga kiritilgan. Dastur translyatori ta'minotiga kiritilgan funksiyalar standart funksiyalar deyiladi.Bu funksiyalarning ko'pchiligi sizga MS Excel dasturi orqali tanish.Shu bilan birga Paskalda aniq bir amallarni bajarishga mo'ljallangan standart protseduralar ham ishlatiladi. Quyidagi jadvalda Paskalning ba'zi standart funksiyalarini izohi bilan keltirilgan:





    Funksiya nomi

    Argument
    turi

    Qiymat
    turi

    Izoh

    Matematik funksiyalar

    Abs(x)

    butun/haqiqiy

    butun/ haqiqiy

    x ning absolut qiymati (moduli) — |x|

    Sin(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning sinusi (radian o'.b.) -sinx

    Cos(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning kosinusi (radian o'.b.) -cosx

    Arctan(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning arktangensi — arctgx

    Sqrt(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning kvadrat ildizi — (x > 0)

    Sqr(x)

    butun/haqiqiy

    butun/ haqiqiy

    x ning kvadrati — xz

    Exp(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    e* (e = 2.718282... )

    Ln(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning natural logarifmi (x > 0)

    Frac(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning kasr qismi {x}

    Int(x)

    butun/haqiqiy

    haqiqiy

    x ning butun qismi [x]

    Random



    haqiqiy

    [0, 1) oraliqdagi tasodifiy son

    Random(x)

    Word

    Word

    [0, x) oraliqdagi tasodifiy son

    O'zgaruvchilar turlni o'zgartiruvchi funksiyalar

    Trunc (x)

    haqiqiy

    Longlnt

    x ning butun qismi




    haqiqiy

    Longlnt

    x ni yaxlitlaydi




    butun

    mantiqiy

    x — toq son bo'lsa«rost» qiymat oladi

    Chr (x)

    Byte

    Char

    x ning o'nlik ASCII kodiga mos belgi

    Ord (m)

    Char

    Byte

    *m' belgining o'nlik ASCII kodi

    Matematik protseduralar

    Ins (x)

    butun

    butun

    x ni qiymatni 1 gaoshiradi (x:=x+l)

    Dec (x)

    butun

    butun

    x ni qiymatni 1 gaoshiradi (x:=x+l)

    Matematik formulalarda ko'p ishlatiladigan n sonini ifodalash uchun Paskalda maxsus Pi o'zgarmas (konstanta) ajratilgan (Pi=3.1415...).


    Paskal dasturlash tilida algebraik ifodalar arifmetik amallar yordamida bog'langan o'zgarmaslar, o'zgaruvchilar va funksiyalardan tashkil topadi. Algebraik ifodalar bir satrda yoziladi, ya'ni satrdan pastga tushirib yoki yuqoriga ko'tarib yozish mumkin emas. Masalan, 3ab2 ifoda Paskalda
    3*a*sqr(b) yoki 3*a*b*b kabi, ifoda a/sqr(b) yoki a/(b*b) kabi yoziladi.

    Ifodalarni yozishda amallarni bajarish tartibini ko'rsatish uchun faqat oddiy qavslar qo'llaniladi. Qavs ichidagi amallarni bajarish chapdan o'ngga qarab, matematikada qabul qilingan tartibni saqlangan holda ketma- ket amalga oshiriladi:


    • funksiyalar qiymatlari hisoblanadi;
    • ko'paytirish yoki bo'lish amali bajariladi;
    • qo'shish yoki ayirish amali bajariladi.
    Masalan, —-— arifmetik ifodani Paskaldagi yozilishi (a+b)/c kabi
    bo'lib, uni hisoblashda dastlab qavs ichidagi amal, ya'ni a+b bajariladi, so'ngra natija c ga bo'linadi. Amallar bajarilish tartibi ham qavslar yordamida
    tartiblanadi:
    2- misol. R va H o'zgaruvchilarning ma'lum qiymatlarida ifodaning qiymati hisoblansin:
    Bu ifoda Paskalda Pi*sqr(r)*h/3 kabi yoziladi. Bunda amallar quyidagi tartibda bajariladi:
    Pi*sqr(r)*h/3 1.sqr(r) 2. Pi*sqr(r)
    3. Pi*sqr(r)*h 4. Pi*sqi{r)*h/3
    Albatta, ikkita arifmetik amal ketma-ket kelganda ifodani qavs bilan yozish mumkin. Masalan: 5*(-l) yoki a+(-b).
    Ba'zi hollarda Paskal dasturlash tilida yozilgan ifodani odatdagi mate­matik ko'rinishda yozish talab etiladi. Masalan, Paskal dasturlash tilida yozilgan 0.5*(sin(x)+cos(x)) ifoda matematik ko'rinishda quyidagicha bo'ladi:
    (sinx + cosx).
    Paskalning standart funksiyalari barcha matematik amallarni o'z ichiga olmagan. Shu sababli ba'zi matematik amallarni Paskalning bir nechta standart funksiyasi orqali yoki bitta standart funksiyani bir necha marta qo'llash orqali ifodalashga to'g'ri keladi. Masalan, Paskalda sonni ixtiyoriy darajaga ko'tarish funksiyasi yo'q. Shuning uchun a3 ifodani Paskalda a*a*a yoki sqr(a)*a kabi, a4 ifodani esa a*a*a*a yoki sqr(sqr(a)) yoki sqr(a)*sqr(a) kabi yozish mumkin.



    Download 1,92 Mb.
    1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   145




    Download 1,92 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Vosita: Elektron resurslar, darslik, plakatlar, tarqatma materiallar. Usui

    Download 1,92 Mb.