25-Mavzu: Dizel dvigatellarining umumiy tuzilishi.
Reja:
26-Mavzu: Dizel dvigatelni ta’minlashh tizimining nosozligini bartaraf etish.
Reja:
1. Asosiy nosozliklar.
2. Texnik xizmat ko‘rsatish.
3. Dizel dvigatelni ta’minlashh tizimining nosozligini bartaraf etish.
Asosiy nosozliklar. Ular, odatda, karburatordagi dozalovchi tizimning ishlashi buzilganda namoyon bodadi. Buning natijasida karburator haddan ziyod quyuq yoki suyuq aralashma tayyorlaydi, ular yonganda dvigatel toda quvvatga erisha olmaydi, benzinni ortiqeha sarf qiladi va ishlatilgan gazlar bilan birga ko‘plab zaharli (zararli) m oddalarni ham chiqaradi. Karburatorda aralashmaning dozalanishi haddan ziyod buzilganda dvigatel kuchli paqillashlar (“o‘q otish lar”) bilan ishlaydi. Bu hodisa aralashma o‘ta suyuqlashgan dakarbura torda , o‘ta quyuqlashganda shovqinsodidirgichda sodir bodadi. Dvigatelni ortiqeha qizib kyetishi ham , uning o‘ta suyuqlashgan aralashmada ishlashining alom atidir. Aralashma o‘ta quyuqdashib ketganda ishlatilgan gazlar qoram tir tusga kiradi. K arburatorga odkazish layoqatligi mos kelmagan jiklyorlarningo‘rnatilishi, karburator nosozligini keng tarqalgan sabablaridandir. Aralashmani o‘ta quyuqlashib kyetishining sabablari - qalqi kamcrasidagi yonilgd sathining balandligi, jiklyorlarni bo‘shab ketishi va tushib qolishi, havo jiklyorlarini qatron bosishi, ekanomayzer klapanlarida germetiklikning yo‘qolishi va uning yuritmasidagi rostlanishning buzilishi hamda havo zaslonkasini tofcla ochilmasligidir. Aralashm ani o’ta suyuqlashib ketishi benzin berish kam ayganda ham , karburator va kiritish quvuryoini silindrlar kallagiga m ahkamlangan joylaridan havo surilg an d a h a m sodir b o ‘ladi. Benzinni k a r b u r a to r g a k a m berilishi, haydash nasosining diafragmasini shikastlanishi yoki uning klapanlarini zich yopishmasligi, yonilg‘i naychalarini shtutserlarga zich mahkamlanmaganligi, qalqi kamerasidagi benzin sathining pastligi oqibatida ham aralashma o’ta suyuqdashib ketadi. Filtrlar va yonilg‘i naychalarini kirlanishi, benzin baki qopqog‘idagi havo klapanini berkilib qolishi ham aralashm ani o ‘ta suyuqlashib ketishiga sab ab b o ‘lishi m um kin.
Aralashm ani ortiqcha quyuqlanishi silindr-porshen guruhining yeyilishini tezlashtirib yuboradi, ayniqsa, hav o filtridan o‘tayotgan havoning yaxshi tozalanmasligi oqibatida dvigatelning yeyilishi juda ko‘payib ketadi. Karburatorni chuqur diagnostika qilishni НИИАТ-489М rusumli motorsiz uskunada oltkazish mumkin. Bu uskuna, karburator aralashm aning zarur miqdorini ta’minlay oladimi yoki yo‘qm i, shuni tekshirishga imkon beradi. Texnik xizmat ko‘rsatish. Kundalik xizmat ко‘rsatishda e’tiborni benzin oqish-oqmasligiga qaratib, ta'm inlash tizimi ko‘rib chiqiladi. Avtom obil havoda chang miqdori k o ‘p b o ‘lgan yo‘llarda ishlatilganda, havo filtri tozalanadi. B akdagi benzin sathi tekshiriladi va z a ru r b o ‘lsa benzin quyiladi. 1-T X K da ta ’m inlash tizim idagi barcha asb o b larn in g holati va ularning birikmalarini gcrmetikligi k o ‘rib chiqiladi, topilgan nosozliklar bartaraf etiladi. 2-T X K da tizim dagi asboblar va agregatlarning avtom obilga (d v ig a te lg a ) mahkamlanishi hamda ularning deta llarini o‘zaro mustahkam lanishi, hav o zaslonkasi va drossel y u ritm alarining ( to‘la ochilishi va yopilishi) to bg‘ri ishlashi tekshiriladi. Yonilg‘i va havo filtrlari bo‘yicha zarur profilaktik ishlar o'tkaziladi, benzin nasosini dvigateldan yechm asdan, uning ishlashi Н И И А Т (527B rusumli) asbobi yoki m anom etr yordam ida tekshiriladi, qalqi kamerasidagi yonilg‘i sathi va dvigatelning oson yurgazilishi hamda ishlashi ham tekshiriladi.
Zarurat bo‘lganda k a rb u rato r salt ishlash rejimida, ishlatilgan gazlardagi uglerod oksidining miqdorini nazorat qilgan holda rostlanadi. Havo filtriga xizmat ko‘rsatish m oy vannasidagi moyni almashtirish, filtrlovchi elementni yuvish va uning dvigatelga m ahkam lanishini tekshirishdan iborat. Filtrlovchi elem ent yuviladi, so‘ng toza m oyga botirib q o ‘yiladi, u yerdan olib moy oqib bo'lg u n ch a kutiladi va o‘z o‘rniga qo‘yiladi. Filtr korpusining ichki tom oni kirlardan, moydan va cho‘kindilardan obdon tozalanadi. Filtr vannasiga dvigatel uchun mo‘ljallangan m oy (toza yoki ishlatilg‘an) quyiladi. Yonilg‘ini dag‘al tozalovchi filtrdan d avriy rav ish d a kir va suv ch o lkindilarini to lkib turish, filtrlovchi elem entni esa benzin yoki asetonda yuvib, siqilgan havo bilan purkash kerak. Filtrlovchi elementni qismlarga ajratish tavsiya etilmaydi.
Mayin tozalash filtridagi filtrlovchi elementni olish uchun quloqli gaykani bo‘shatiladi va tindirgich bilan birga filtrlovchi element yechib olinadi. Tindirgich kirlardan va cho‘kindilardan tozalanadi, filtrlovchi element yuviladi.
So‘ng siqilgan havo bilan purkaladi. Karburatorlarni qismlarga ajratganda qistirmalar va detallarga zarar yetmasligi uchun ehtiyot bo'lish zarur. Jiklyorlar, klapanlar, ignalar va kanallar toza kerosinda yoki etillanmagan benzinda yuviladi. Bu ishlarni havosi so'rib turiladigan postlarda yoki shkaflarda bajariladi. Karburato r korpusidagi kanallar va jiklyorlar yuvilgandan so‘ng, siqilgan havo bilan purkaladi. Jiklyorlar, kanallar va teshiklarni tozalash uchun qattiqsim yoki boshqa qandaydir metall buyumlar ishlatish mumkin emas. Shuningdek, yig‘ilgan k a rb u ra to rn i benzin beriladigan shtutser yoki balansirlash teshiklari orqali, siqilgan havo bilan p u rk ash g a yo‘l q o ‘yilmaydi, chunki bu, qalqini shikastlanishiga olib keladi. Karburator detallarini qatronlardan tozalash uchun ularni bir necha d a q iq a eritu v c h i s u y u q lik k a (a se to n , b en zo l) solib q o ‘yish k erak . S h u n d an so‘ng, detallar hoNlangan toza latta bilan o b d o n artiladi. Karburatorning qalqi kamerasidagi berkituvchi ignada zichlovchi s h a y b a b o ‘lsa, bu s h a y b a n i ig n a d a n yechish h a m , uni b e n z in va kerosindan tashqari boshqa erituvchilarda yuvish ham tavsiya etilmaydi. Qalqi kamerasidagi benzin sathi, avtomobilni gorizontal maydonchaga qo'yib, dvig'ateli ishlamay turganda tekshiriladi. З И Л -130 dvigateliga oYnatiladigan K-88A karburatorida, ekonom ayzer q u d u g ‘ining pastki qism idagi tiqin b o ‘sh atib olinadi h a m d a uning o ‘rniga rezina shlangi va shisha naychasi (4) (25.19-chizma, b) bo‘lgan oraliq o’kazgich qotiriladi. Naych ani vertikal joylashtirib, y onilg‘i nasosidagi q o ‘ld a ishlatiladigan rich ag d an foyd alan ib qalqi kamerasiga benzin haydaladi. Benzin sathi, karburatorning yuqorigi va o‘rta qismi ajraladigan tekislikdan 1 8 - 1 9 m m baland bo'lishi lozim. Zarur bo‘lan da benzin sath i q alqi richagini egish o rq a li yoki karburatordagi ignasimon klapan korpusining ostidagi qistirmalar miqdorini o‘zgartirib rostlanadi. 3M 3-53 dvigatellariga o brnatiladigan K-126B karb u rato rid a, qalqi kam erasidagi yonilg‘i sathi ko‘rish oynasi (3) (25.19-chizma, a) orqali nazorat qilinadi. Yonilgi sathi karb uratorning yuqorigi va o‘rta qismi ajraladigan tekislikdan 1 9 -2 1 m m pastda bo'lishi kerak. Yonilg‘i sathini rostlash uchun qalqi richagidagi til egiladi.
Karbyuratorlarning qalqi kam eralaridagi benzin sathini tekshirish va rostlash shakli:
|
