52
3. Bir ariq-o‟raga qanday miqdorda kartoshka ketadi?
1 m
3
- 650 kg (0,65 tonna)
9,6 m
3
- X
Xq9,6 m
3
x0,65 tonna/1 m
3
q 6,24
tonna
4. 500 tonna kartoshkani joylashtirish uchun nechta ariq-o‟ra kerak?
500 tonna: 6,24 tonna q 81 dona ariq-o‟ra.
5. 500 tonna kartoshka joylashtirilgan ariq-o‟ralar maydoni qancha?
16 m
2
x 81 dona ariq-o‟ra q 1296 m
2
Xuddi shu tartibda karam va sabzi mahsulotlarini saqlash uchun maydonlar aniqlanadi.
b) 200
tonna karam uchun, agar ariq-o‟ralar o‟lchami quyidagicha bo‟lsa: uzunligi 10 m, eni 0,8 m,
chuqurligi 0,4 m:
v) 300
tonna sabzi uchun, agar ariq-o‟ralar o‟lchami quyidagicha bo‟lsa: uzunligi 10 m, eni 0,6 m,
chuqurligi 0,5 m :
g) Yuqoridagi a, b, v vazifalariga javob topilganidan so‟ng, ular jamlanadi. Uning yig‟indisi sof o‟ralar
maydonini ko‟rsatadi, ya‟ni 75 foizini tashkil etadi.
Ularning umumiy maydonini aniqlashda ular orasidagi ora-liqlar (2 m) va asosiy yo‟llar (4 m)
inobatga olinadi, ular umumiy maydonning 25 foizini tashkil etadi.
2-vazifa
. Quyidagi miqdordagi sabzavotlarni saqlashga joy-lashtirish
uchun uyumlar miqdorini
aniqlang:
a) 500 tonna kartoshka uchun, agar uyum balandligi 0,9 m, eni 1,2 m, uzunligi 20 m ;
b) 200 tonna karam uchun, agar uyum balandligi 1,0 m, eni 1,6 m, uzunligi 1 m ;
v) 300 tonna sabzi uchun, agar uyum balandligi 0,8 m, eni 1,2 m, uzunligi 10 m bo‟lsa.
g)
yuqoridagi a, b, v vazifalarga javob topilgandan so‟ng, ular jamlanadi, uning yig‟indisi sof
uyumlar maydonini ko‟rsatadi, ya‟ni 75% ni tashkil etadi.
Uyumlarning umumiy maydonini aniqlashda ular orasida oraliqlar (2 m) va asosiy yo‟llar (5 m)
inobatga olinadi, ular umumiy maydonning 25 foizni tashkil etadi.
Hisoblash:
uyum hajmi quyidagi formulalar yordamida echiladi:
a) chuqursiz uyum uchun:
2
)
1
(
у
Б
Э
Х
b) chuqurli uyum uchun:
2
)
1
(
у
Б
Э
Х
Qu
1
Ye
1
Ch
1
bu erda:
u – uyum
uzunligi, m
Ye – uyum eni, m
B – uyum balandligi, m
Ch – uyum
chuqurligi, m
u
1
Ye
1
Ch
1
– mos holda uyum chuqurchasining uzunligi,
eni va chuqurligi, m
Sabzavotlarni uyum va xandaqlarga joylashtirish. Uyum va xan-daqlar juft qatorlab joylashtiriladi,
ular orasida 6-8 m kengli-gida va ikki uyum yoki xandaq orasida 4-6 m yo‟l qoldiriladi. Vaq-tinchalik
ombor kvartallari orasida yo‟l kengligi 8-10 m (2-rasm).
Uyumlar eni 1,5-2 m, uzunligi kartoshka uchun 10-20 m, sabzi uchun 3-7 m bo‟ladi. Uyum
balandligi uning kengligi yoki burchagi-ning tabiiy qiyaligiga bog‟liqdir. Kartoshkada u 40-45
0
ga teng .
Chidamli ildizmevalilar uchun janubiy va g‟arbiy tumanlarda uyum kengligi 1 dan 2
metrgacha,
balandligi esa 0,5- 0,8 m; markaziy va shimoliy tumanlarda uyum kenligi 1,5-20 m, balandligi esa 1 m
bo‟ladi.
Karamni oziq-ovqat maqsadida janubiy va g‟arbiy tumanlarda kengligi 1 m va 0,5-0,7 m balandlikda,
markaziy mintaqada keng-ligi 1,5-2 m, balandligi 1 m uyumlarda saqlanadi.
