• Tovush yuksakligi
  • 1. Biofizika va radiobiologiya fani, uning predmeti. Qattiq jismlar. Tirik organizmlarda deformatsiya turlari




    Download 184,63 Kb.
    bet8/26
    Sana21.11.2023
    Hajmi184,63 Kb.
    #102468
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   26
    Bog'liq
    1. Biofizika va radiobiologiya fani, uning predmeti-fayllar.org

    akustik spektori deyiladi. Bu yerda
    1

    - ohangdor tovush,


    3
    2

    ,



    , obertonlar, ya’ni


    tovushning rang- barangligini belgilaydi va tovush tembri deyiladi. Shuning uchun 
    muzika asboblarini ajratish mumkin.
    Tovush quloqqa bosim beradi va bu bosim quyidagi formula bilan aniqlanadi
    2
    2

    2










    (1.19)
    Bunda


    muhit zichligi, 

    tovush tezligi. Yuqorida aytib o`tilganidek tovush 

    intensivligi juda keng diapozonga ega. Shu sababli logarifmik shkaladan


    foydalaniladi. Io ning qiymatini shkalaning boshlangich darajasi qilib olib
    boshka istalgan intensivlikniing Io ga nisbatan o`nli logarifmi orqali ifodalash
    mumkin. Bu ishni Veber-Fexner amalga oshirgan va shu sababli unga Veber-
    Fexnerning psixofizik qonuni deyiladi
    0

    I

    I

    g

    k

    L



    (1.20) 


    Bunda L - tovush qattiqligi deyiladi, K - proporsionallik koeffisenti. Bu
    qonunga binoan tovush intensivligi 1000 ga o’zgarsa, uning qattiqligi (lg1000 = 3) 
    10
    10

    10


    -1
    -5
    -9

    10
    10


    2

    10
    10


    10

    3
    4


    5

    I, Bm/M
    2


    Гц

    Эшитиш сохаси


    Огрик сезиш
    Эшитиш
    бусагаси

    Eshitish


    bo’sag’a

    si
    Eshitish soxasi 


    Og’riq sezish
    Gs

    I, Vt/m
    2





    3 marta o’zgaradi. Ikki intensivliklar nisbati Bellarda o’lchanadi. M: 4 B. Qattiqlik


    0
    4


    I

    I

    g


    yoki I = I


    o
    x 10

    4
    = 10

    -6
    Vt/m

    2
    Amalda tovush qattiqligi Bellarda emas, 


    balki undan kichikroq bo’lgan desebellarda (DB) o’lchanadi. U holda (3) quyidagi
    ko’rinishda yoziladi 


    o

    дб

    I

    I

    L
    lg
    10


    (3`)Demak 




    ДБ
    1

    26
    ,


    1

    10
    10


    /




    Lдд


    o

    I

    I
    20 DB - intensivlik 100 
    marta kamayishini ko’rsatadi. Intensivlik 10 J/m
    2
    s. bo’lsa, u tovush sifatida 

    eshitilmaydi va quloqda og’riq seziladi. Detsebellarga asoslanib eshitish sohasini 0


    dan 120 DB oralig’igacha bo’lish mumkin. 120 DB dan Yuqorisi shovqin 
    hisoblanadi.Ovoz chiqarish apparati ovoz bo’ylamlari, yumshoq tanglay, lablar
    tebranishlari tufayli hosil bo’ladi. Tovush hosil qilishda havo yo’llari (yutqim, 
    og’iz va burun bo’shliqlari, o’pka, bronx, traxeya ) ishtirok qiladi. Ovozni qabul
    qiluvchi organ quloqdir. Quloqda menbrana mavjud bo’lib, uning asosiy qismi har 
    xil uzunlik va qalinlikda bo’lgan elastik tolalardan iborat, ularning soni 20
    mingdan ortiq bo’ladi. Tovushni sezish qattiqlikdan tashqari yuksaklik bilan ham 
    xarakterlanadi.Tovush yuksakligi - tovush sifatini aniqlovchi xarakteristika bo’lib,
    odamning eshitish organi orqali subyektiv ravishda aniqlanadi va u chastotadan 
    bog’liqdir. Chastota oshishi bilan yuksaklik oshadi, ya’ni tovush "Yuqori" bo’ladi.
    Tembr esa tovush energiyasining chastotaga qarab taqsimlanishini xarakterlaydi. 



    Download 184,63 Kb.
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   26




    Download 184,63 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    1. Biofizika va radiobiologiya fani, uning predmeti. Qattiq jismlar. Tirik organizmlarda deformatsiya turlari

    Download 184,63 Kb.