bilan bog’liq bo’lgan bosim 120 - 80 mm.sm.ust.chegarasida o’zgarib turadi. Qon
bosimining o’zgarishi
Yopishqoq suyuqliklar
(Yopishqoqlik koeffisiyenti va uni o’lchash usullari)
Biz oldin uzluksizlik va Bernulli tenglamalarni ko‘rib chiqdik. Biz
hozirgacha ideal suyuqliklar bilan ish ko‘rdik. Real suyuqliklarda yopishqoqlik
mavjud bo‘lib, uzluksizlik tenglamasi umumiydir. Bu bo‘limda
yopishqoq
suyuqliklarni ko‘rib chiqamiz. Kanning murakkab xarakteri uning xususiyatlarini
o‘rganib, odamda qon aylanishini o‘rganish mumkin.
Bo‘lim oxirida kapillyar hodisalar va sirt taranglik hodisalarini ko‘rib chiqamiz.
Oddiy suyuqliklar yopishqoqligi.
Real suyuqlik molekulalari harakatlanganda ishqalanish kuchlari yuzaga
keladi, ya’ni qarshilik kuchlari hosil bo‘ladi. Bu ish bajarishda
mexanik
energiyaning kamayishiga olib keladi. Qarshilik esa suyuqlik harakatiga
qarshilikdir. Suvga nisbatan kraska va siroplar Yuqori yopishqoqlikka egadir.
Yopishqoqlikni miqdor tomondan baholash uchun suyuqlikda harakatlanayotgan
plastinkaga ta’sir etayotgan tashqi kuchlarni aniqlash zarur. Qarshilik kuchi
bo‘lmaganda Yuqorigi qatlam tezlashadi va suyuqlik yopishqoqligi katta bo‘lsa
sirtda qo‘shimcha qatlam hosil bo‘ladi
Elektr maydon va uning asosiy xarakteristikalari.
1795 y. Kulon qo’zg’almas zaryadlar orasidagi o’zaro ta’sir kuchini aniq-
lovchi qonunni ochdi: ikkita zaryad orasidagi o’zaro ta’sir kuchi zaryadlar
ko’paytmasiga to’g’ri proporsional, ular orasidagi masofa
kvadratiga teskari
proporsionaldir.
2
2
1
r
Q
Q
k
F
(1.39)
0
4
1
k
m
F
12
0
10
85
,
8
elektr doimiysi
Zaryad maydoniga biror boshqa zaryad kiritsak Kulon kuchi Elektr maydoni
materiyaning ko’rinishlaridan biri bo’lib, uning yordamida shu maydonda turgan
elektr zaryadlariga kuch ta’siri vujudga keladi. Biologik tuzimllarda hosil
bo’ladigan elektr maydonning xossalari organizm holatini aniqlashda axborot
beradi.
Qadim zamondan shoyiga ishqalangan yantar o’ziga
mayda buyumlarni
tortishi aniqlangan. Hozirgi vaqtda hamma moddalar tarkibida ikki xil zaryad
bo’lishi mumkinligi aniqlangan. Teriga ishqalangan shishada paydo bo’lgan zaryad
musbat, movutga ishqalangan ebonitda paydo bo’lgan zaryad manfiy. Bir xil
ishorali zaryadlar o’zaro itarishadi, turli xillari esa tortishadi.
Amerikalik olim Milliken elektr zaryad diskret ekanligini aniqladi. (e = 1,6 x
10
-19
kl). Elektron (Me = 9,11 x 10
-31
kg) manfiy va proton (Mp = 1,67 x 10
-27
kg)
musbat zaryadlardir.
1843 y. Faradey zaryadlar saqlanish qonunini ochdi: har qanday yopiq
sistemada elektr zaryadlar algebraik yig’indisi o’zgarmas qoladi.
