Nazorat va muhokama uchun savollar
1.Marketing axboroti tizimini tuzilishi qanday?
2.Ichki hisobot tizimida nimalar ko’rsatiladi?
3.Marketing axborotini asosini nimalar tashkil etadi?
4.Amaliyotda axborot to’plashni qanday uslublari qo’llaniladi?
5.Axborot to’plashni imitatsiya uslubi deganda nimani tushunasiz?
6.Axborotlarni tahlil qilish qanday olib boriladi?
7.Axborotlarni tahlil qilishda va qayta ishlashda qanday usullardan foydalaniladi?
8.Marketing faoliyatiga tashqi va ichki muhitni ta’siri qanday?
9.Marketing tadqiqotlari tartibi qanday?
10.Marketing faoliyatida axborot manbalariga nimalar kiradi?
Asosiy adabiyotlar:
1. Щегорцов В.А., Таран В.А. Маркетинг: Учебник для вузов / Под ред. В.А. Щегорцев – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2005.-447 с.
2.Аакер Д., и др. Маркетинговые исследования. Изд. 7-е. Пер. с англ /Под ред. С. Божук. - СПб.: Питер,2004. - 848 с.
3.Божук С.Г., Ковалик Л.Н. Маркетинговые исследования, -СПб.: Питер, 2004.
4.Голубков Е.П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика: Учеб. изд. 2-е перераб. и доп.-М.:Финпресс, 2003.-496 с.
5. www.bci-marketing.aha.ru/pm03_02.htm.
6.www.bookhouse.com.ua/_data/p_9/9442.phtml.
IV- BOB. Marketingni tarkibiy tuzilishi va uni
boshqarishni tashkil etish
4.1.Marketing tizimi haqida tushuncha va tarmoq marketinglari
Marketing tizimi - bu qo’yilgan maqsadlarga erishish va maqsadli bozor talabini qondirish uchun marketing qismlarining aniq biriquvidir. Tarkib o’zida to’rtta asosiy qism – mahsulot yoki xizmat, taqsimot (sotish), siljitish, narxlarni birlashtiradi.
Tovar va xizmatlarni olganda bozorga nima tavsiya etilishi sifat darajasi, sotish hajmi, kompaniyaning innovatsion darajasi, ulchovning holati, alohida shartlar tadqiqotlarning hajmi va muddatlari mavjud mahsulotni sotishni to’xtatish paytini aniqlab olish kerak.
Marketing tizimi ijtimoiy-iqtisodiy elementlar, sub’ektlar yig’indisidan iboratdir. Marketing tizimi o’z tarkibiga turli elementlarni qamrab oladi:1
ta’minotchilar;
raqobatchilar;
vositachilar;
iste’molchilar (bozor);
firma (kompaniya);
Marketing tizimini shakllantirish va amal qilishi aniq o’rab to’rgan muhit ta’sirida olib boriladi. Bu muhitga ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy, demografik va ekologik omillar kiradi.
Ta’minotchilar – alohida olingan tashkilot, uyushma, shaxslar yig’indisidan tarkib topib, firmani moddiy, moliyaviy va mahsulot resurslari bilan ta’minlaydi.
Raqobatchilar – istak bo’yicha, safdosh tovar bo’yicha, tovar turi bo’yicha, tovar marqasi bo’yicha turkumlanadi.
Marketing bo’yicha vositachilar – tashkilot uchun uning tovarlarini mijozlarga etqazish, sotish, aloqa o’rnatish bo’yicha yordam ko’rsatuvchilardir.
Vositachilar – savdo, logistik, marketing va moliyaviy vositachilarga bo’linadi.
Savdo vositachilari - ulgurji va chaqana savdogarlardir.
Logistiqa vositachilari – ombor tizimi xizmatlarida tovar va oqim holatlarini transportirovqa qilish bilan shug’ullanish.
Moliyaviy vositachilar – bank, kredit, sug’urta va boshqa moliyaviy xizmatlarni amalga oshiradi.
Iste’molchilar – firmalar, aloxida fizik shaxslar yoki ularni potentsial guruxi bo’lib, ular bozorda mavjud bo’lgan tovar va xizmatlarni olishga tayyor.
Iste’molchi – bozor qiroli, marketing vazifasi doimo iste’molchini xulq-atvorini o’rganish, uni ehtiyojini firma mahsulotiga bo’lgan munosabatini o’rganish, tahlil qilishdan iborat.
Firma, marketing va bozor munosabatlari bir-biriga o’zaro ta’sir o’tqazib, dialektik bog’liqlikda harakatlanib boradi. Firma yangi texnologik jarayonlarni egallashga, yangi mahsulotlar ishlab chiqarishga faqat bozordagi munosabatlar sabab bo’ladi.
Marketing tarkibini ishlab chiqishda bosh masala uning bir butunligi, maqsadga erishishda muvaffaqiyatni ta’minlovchi barcha omillarning o’zaro aloqasidir.
Marketing iqtisodiy qategoriya sifatida g’oyat serqirradir. Uning tarkibi yoki faoliyat sohalari bo’yicha:
-ishlab chiqarish vositalari marketingi;
-iste’mol tovarlari marketingi;
-xizmat ko’rsatish marketingi;
singari turlarini ko’rsatish mumkin.
Buning xar birining faoliyatida umumiy tamoyillar va vazifalar saqlanib qoladi, ammo bu yo’nalishlarning xar biri o’ziga xos tomonlari bilan ajralib turadi.
Ishlab chiqarish vositalari marketingi birinchi navbatda ishlab chiqarish talablarini hisobga olishga asoslanadi. Shu sababli maqsadga muvofiqlik maqbullik qat’iy uyg’unlik eng birinchi o’rinda turadi.
Iste’mol tovarlari marketingi xilma xil talab va didga ega bo’lgan iste’molchilarning keng doiralari bilan bog’liq.
Bu soxada iste’molchi fe’l atvorining tub moxiyatini o’rganishga katta e’tibor beriladi. Xususan iste’molchilarni guruxlash, reklama, mahsulot sotishni uyushtirish, bo’larning barchasi iste’mol tovarlari bozorida marketing faoliyatining asosiy masalalari hisoblanadi. Masalan, dukonlarda o’z-o’ziga xizmat ko’rsatish tamoyillari iste’mol tovarlari marketingi samarasi.
Iste’mol tovarlari xizmati marketingi ishlab chiqaruvchi bilan iste’mol urtasida bevosita aloqaning mavjudligi bilan ajralib turadi.Xizmatlarning ko’pchilik Qismi kompleks xarakterga ega. Masalan, mexmonxonalar, jamoat ovqat joylari, ekskursion xizmat, edgorlik mollari sotish va haqozolar paydo bo’lishi yalpi turistik mahsulot tushunchasi bilan bevosita bog’liqdir. Shu sababli ko’rsatish soxasida marketing juda katta yo’nalishga ega.
|
