Marketing dasturini ishlab chiqish ketma-ketligi va asosiy bulimlari




Download 1,13 Mb.
bet32/109
Sana21.12.2023
Hajmi1,13 Mb.
#125699
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   109
Bog'liq
portal.guldu.uz-M A R K E T I N G

5.3. Marketing dasturini ishlab chiqish ketma-ketligi va asosiy bulimlari

Marketing dasturini namunaviy tuzilishi o’zida quyidagilarni mujassamlashtiradi:



  • maqsadli bozor tavsifnomasi va rivojlanish bashorati, shuningdek, marketingni makro va mikromuhit omillarini;

  • maqsadli bozorda firmaning bozor pozitsiyasi xulq-atvoriga asoslangan strategiya va taktikasini tanlash;

  • tovar, kommuniqatsiya, sotish, narx va kadrlar siyosati bo’yicha asoslangan marketing kompleksini ishlab chiqish ;

  • dasturni moliyalashtirish manbalari va uni amalga oshirishni nazorat qilish.

Ammo strukturaning to’liq standartlashishi va unifiqatsiyalashishi hamda marketing dasturi mazmuni doim ham maqsadga muvofiq bo’lavermaydi. Dasturni ishlab chiqish uchun ishlatiladigan namunaviy ko’rsatkichlar tizimi haqida gapirish mumkin. Shunday qilib, mahsulot bo’yicha marketing dasturini muhim ko’rsatkichlari quyidagilar bo’lishi mumkin:

  • ko’zda tutilayotgan bozor ulushi;

  • mahsulot differentsiatsiyasi, bozor ulushi va maqsadli bozor tavsifnomasi va bashoratini hisobga olgan holda uni chiqarish hajmi;

  • bashorat qilinayotgan foyda va uning usish sur’ati;

  • moliyaviy xarajatlarning tuzilishi (ishlab chiqarishni rivojlantirish, moddiy-Tehnika ta’minoti, sotish va uni rag’batlantirish, reklama, servis xizmatlari va boshqalar);

  • bitta maxulot uchun ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash;

  • foydani aniqlash (yalpi, sof, xar bir mahsulot sotuvidan tushgan foyda va xoqazolar);

  • sotish samaradorligini baholash;

  • ishlab chiqarish rentabelligi va boshqa ko’rsatkichlarni baholash.

Marketing kompleksi mahsulot yoki ishlab chiqarish bulimi bo’yicha marketing dasturining tarkibiy qismi sifatida qurilishi mumkin, shuningdek kompaniyaning bozor siyosatini asosiy yo’nalishi bo’yicha asosolangan qaror ishlab chiqish maqsadi bo’lib hisoblangan marketing dasturini aloxida turi sifatida qurilishi mumkin. Xuddi shunday dasturni namunaviy tuzilishi quyidagi bo’limlarni o’z ichiga oladi:1

  • maqsadli bozor (segment)ni rivojlanishini bashorat qilish;

  • maqsadli bozorga nisbatan firmaning umumiy strategiyasi;

  • tovar siyosati;

  • kommuniqatsiya siyosati;

  • sotish siyosati;

  • narh siyosati;

  • marketing kompleksini amalga oshirish uchun xarajatlarni moliyalashtirish manbalari va byudjet;

  • dasturning amalga oshirilishini nazoart qilish.

Marketing dasturini ishlab chiqishda keltirilayotgan quyidagi tavsiyalarni hisobga olish maqsadga muvofiqdir.
1.Dasturni “Bozor rivojlanishini bashorat qilish” bo’limida shunday tavsiyanomalar beriladi, ya’ni:

  • o’xshash tovarni mahalliy ishlab chiqarish hajmi;

  • bozor ulushining hisobi;

  • imkoniy sotish hajmi;

  • sotishning infrastruktura tuzilishi;

  • to’lovga qodir talab darajasi va dinamiqasi;

  • ko’zda tutilayotgan narx darajasi;

  • tovar sifati va texnik darajasiga talablar;

  • xaridning motivi va xulq-atvor xususiyatlari;

  • servisni talab etilish darajasi;

  • bitta xaridning o’rtacha hajmi va boshqalar.

2.“Korxonaning bozor strategiyasi” bo’limida korxonaning asosiy raqobatli afzalliklarini aniqlash bilan tanlangan bozorda sotishni amalga oshirish imkoniyatlari baholanadi. Buning uchun quyidagi xarakteristiqalar hisoblanadi:

  • tanlangan maqsadli bozorda faoliyatning kutilayotgan rentabelligi;

  • firmaning rejalashtirilayotgan tovar sotuvi hajmi;

  • firmaning bozor ulushi dinamiqasi;

  • talab dinamiqasi va potentsial talab o’lchami.

Kompaniyaning raqobatchilik afzalliklarini tovar bo’yicha, narx darajasi, ko’rsatilayotgan xizmat assortimenti, sotish kanalining samaradorligi, kommuniqatsiya siyosatining hozirgi sharoitga mos kelishi va uning marqasini potentsial xaridorlar o’rtasida mashhurligi bo’yicha tavsiflash mumkin.
Dasturning bu bo’limida shuningdek ushbu kompaniya faoliyatini tanlangan bozorda resurslar (moliyaviy, ishlab chiqarish, marketing, inson) bilan ta’minlanganligiga baho berish zarurdir. Tovar siyosatini ishlab chiqishda quyidagi ma’lumotlar hisobga olinadi:

  • tovarning yangilik darajasi;

  • chiqarilayotgan mahsulotning assortimenti;

  • ushbu bozor segmentidagi o’xshash tovarlar yoki o’rinbosar tovarlar soni;

  • ushbu bozor segmentini aniq xaridorlari ehtiyojiga uning mos kelish darajasi;

  • tovar sifati;

  • texnologik murakqabligi;

  • sotishgacha va sotuvdan keyingi xizmat ko’rsatish bo’yicha talablar darajasi;

  • standartlashtirish yoki tovar moslashuvchanligining maqsadga muvofiqligi;

  • yangi tovar uchun; patentni himoya qilish va patent sofligi;

  • kompaniyaning mavjud tashkiliy tuzilishi yangi ishlab chiqarishga mos kelishi;

  • yangi tovarni yaratish xarajatlari hajmi;

  • maqsadli bozorda tovar sertifiqatsiyasining majburiyligi;

  • maqsadli bozorda yangi tovarni ishlab chiqarish va sotish rentabelligi;

  • investitsiyani qoplash muddati;

  • yangi assortimentni o’zlashtirish muddati va uni optimallashtirish;

  • bitta mahsulot uchun xarajatlar va boshqalar.

Sotish siyosatini ishlab chiqishda quyidagilar hisobga olinadi:

  • ushbu bozor segmentini sotuv tarmogiga talabnomasi;

  • firma sotuvini tashkiliy tuzilishi va malakali savdo xodimlari soni;

  • ushbu bozor segmentida sizning korxonangiz ish tajribasini baholash;

  • vositachilar xizmatlaridan foydalanishni maqsadga muvofikligini baholash;

  • vositachilar yordamida sotish hajmining o’sish imkoniyatlari;

  • vositachilarni firmaga nisbatan siyosati;

  • sotish tizimini yaratish uchun moliyaviy mablag’lar mavjudligi;

  • shaxsiy sotuv tizimi va muqobil takliflar rentabelligini solishtirma baholash;

  • bozorga mavjud tovarni etkazib berishni amalga oshirish;

  • potentsial buyurtmachilar soni;

  • buyurtmani taqsimlash xarakteri;

  • sotishning geografik kontsentratsiyasi;

  • pirovard iste’molchilarning odatlari va afzal ko’rishlari;

  • tovarning bo’linuvchanligi;

  • tovarning o’zgaruvchanligi va barqaror emasligi;

  • firma raxbariyatining kurash harakatlari;

  • sotish kanalini nazorat qilish va xoqazolar.

Narx siyosatini ishlab chikib, shunday parametrlarni hisobga olish foydalidir:

  • raqobatchilar amaliyotini hisobga olgan holda firma imkoniyatlari va maqsadlariga mos keluchvi narxni tashkil etish usulini tanlash;

  • bitta mahsulot uchun narx darajasi;

  • tovarni yashash davri bosqichiga mos narh dinamiqasi;

  • tovarni yangilik darajasi, sifat farqlari va texnik darajasi bo’yicha assortimentda (nomenklaturada)gi narx nisbati;

  • maqsadli bozordagi raqobatlashayotgan analog (o’xshash tovar) bilan narh darajasi munosabati;

  • talabning elastiklik darajasi;

  • funktsional va sof raqobat darajasi;

  • maqsadli bozorga yangi tovar chiqarish uchun narx strategyasini tanalash;

  • servis siyosati, savdo marqasining mashxurlik darajasi, sotish kanalining uzunligi va savdo vositachilari turi, etkazib berish shart-sharoiti, chegirma tizimini va boshqalarni narxga mos kelishi.

“Kommuniqatsiya siyosati” bo’limida tovarni bozorga siljitish siyosatini aloxida tashkil etuvchilari bilan byudjetni taqsimlash va ularni tanlashni asoslash, kommuniqatsiya vositalari haqidagi savolni echish tavsiya etiladi.
Reklama kompaniyasi haqida qaror qabul qilish uchun quyidagilarni tahlil qilish zarur:

  • reklama siyosati xususiyatlari;

  • reklama argumentlari;

  • reklama qampaniyasi rejasi;

  • ushbu bozor segmentida ko’zda to’tilgan va samarali reklama vositalari;

  • reklama xarajatlari hajmi;

  • reklama samaradorligini baholash usullari;

  • tovar xarakteriga reklamaning mos kelishi;


  • reklama chora-tadbirlarini tovarning yashash davri bilan aloqasi;

  • yarmarka va ko’rgazmalarning asosiy turlari va ularda qatnashishining imkoniy samaradorligini baholash;

  • pirovard iste’molchilar va sotish bo’yicha vositachilarni rag’batlantirish vositalarini tanlash;

  • sotishni rag’batlantirishga moliyaviy mablag’lar ajratish uslublari, qayd qilingan foizlar uslubi, foyda summasidan foiz belgilash uslubi, kelgusida ko’zda tutilayotgan yoki o’tgan davr sotish hajmidan va xoqazolar.

Marketing dasturini amalga oshira borib byudjetni aniqlash orqali quyidagilarni ko’rib o’tish zarur:

  • ushbu dasturda qurilayotgan barcha marketing chora-tadbirlarini amalga oshirish uchun umumiy xarajatlar hajmini;

  • marketing tadqiqotlari xarajatlari;

  • bozorni rivojlantirish bashoratini tuzish xarajatlari;

  • firmaning shaxsiy ishlab chiqarish-sotish imkoniyatlarini o’rganish uchun xarajatlar;

  • marketing dasturini tuzish uchun xarajatlar;

  • kompaniyaning marketing bo’limi xodimlari ish xaqi uchun xarajatlar;

  • maxsus marketing va reklama tashkilotlari xizmatlari uchun xaq to’lash xarajatlari;

  • savdo vositachilari xizmatlariga xaq to’lash xarajatlari;

  • ushbu marketing dasturini avvaldan va yakuniy samaradorligini baholash uchun xarajatlar;

  • marketing dasturini olib borishda nazoratni amalga oshirish uchun xarajatlar va monitoring;

  • marketing dasturini amalga oshirish davrida joriy o’zgartirishlarni kiritish uchun xarajatlar va xoqazolar.






Download 1,13 Mb.
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   109




Download 1,13 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Marketing dasturini ishlab chiqish ketma-ketligi va asosiy bulimlari

Download 1,13 Mb.