21
Harorat o‟lchash asboblari ishlash prinsipiga qarab quyidagi guruxlarga
bo‟lanadi:
1.
Kengayish termometrlari. Bu termometrlar harorat o‟zgarishi bilan suyuqlik
yoki qattiq jismlar hajmi yoxud chiziqli o‟lchamlarining o‟zgarishiga asoslangan;
2.
Manometrik termometrlar. Bu asboblar moddalar hajmi o‟zgarmas bo‟lganda
harorat o‟zgarishi bilan bosimning o‟zgarishiga asoslangan.
3.Harorat ta„sirida o‟zgargan termoelektr yurituvchi kuchning o‟zgarishiga
asoslangan
termoelektr termometrlar.
4.O‟tkazgich va yarim o‟tkazgichlarning harorati o‟zgarishi sababli elektr
Qarshilikning o‟zgarishiga asoslangan
Qarshilik termometrlar.
5.
Nurlanish termometrlari. Ular orasida eng ko‟p tarqalganlari: a)
optik
pirometrlar–issiq jismning ravshanligini o‟lchashga asoslangan; b) rangli
pirometrlar
– jismning Issiqlikdan nurlanish spektridagi energiyaning taqsimlanishini o‟lchashga
asoslangan; v) radiatsion pirometrlar–issiq jism nurlanishining quvvatini o‟lchashga
asoslangan.
2.2.–jadvalda sanoatda eng ko‟p tarqalgan o‟lchash vositalari va seriyali
o‟lchash vositalarining qo‟llanilish chegaralari keltirilgan.
2.2- jadval
O‟lchash vositasi turi
O‟lchash vositalarining turli
tumanligi
Davomli foydalanish
chegarasi,
С
1
2
3
4
Kengayish termometrlari
Suyuqlikka
oid shisha termometrlar
- 200
600
Dilatometrik va bimetalli termo-metrlar
- 150
700
Manometrik termometrlar
Gazli
- 150
1000
Suyuqlikli
- 150
600
Bug‟- suyuqlikli
- 50
300
Termoelektr
termometrlar
Termoelektr termometrlar
- 200
2500
Qarshilik termometrlari
Metall (o‟tkazgichli) Qarshilik termo-
metrlari
- 260
1100
Yarim o‟tkazgichli Qarshilik termometrlar
- 272
600
Pirometrlar
Kvazimonoxromatik pirometrlar
700
6000
Spektral nisbatli pirometrlar
300
2800
To‟liq nurlanish pirometrlari
- 50
3500
