2-Mavzu: “Qisqa xabar” oynasini hosil qilish. ShowMessage oynasi.
Reja:
1. ShowMessage operatori.
2. ShowMessage oynasi bilan ishlash.
3. “Qisqa xabar” oynasini hosil qilish tartibi.
DTS:katakcha, katakchalar bloki,adres, ma’lumot turi, formula haqida tasavvurga ega bo`lish. Kompetensiya: 1. TK1-kommunikativ kompetensiya 2. TK3-o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi 3. Kommunikativ kompetentsiya — ijtimoiy vaziyatlarda ona tilida hamda birorta xorijiy tilda o‘zaro muloqotga kirisha olishni, muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Ikkinchi ilovaning kamchiligi. Ikkinchi ilovani ishga tushirib, undagi tugmasini ming marta bossak, ilova ekranining eni 16000 pikseldan oshib ketadi. Bu esa dasturchi uchun kechirib bo‘lmas xato. Uni bartaraf qilish uchun ilova oynasi eni 600 pikseldan. oshsa, boshqa kattalashtirmaslikka kelishib olamiz. Lekin foydalanuvchi tugmani bossada, unda hech qanday o‘zgarish ro‘y bermasa, dasturning to‘g'ri ishlayotganligi unda shubha tug'dirishi mumkin. 3. ShowMessage protsedurasi. Buning oldini olish uchun ilova o‘z oynasi eni 600 dan oshib ketganligi haqida ekranga alohida oynada xabar chiqarsin. Bu ishni ShowMessage orqali amalga oshiramiz. Ikkinchi ilovadagi Buttonl tugmasini ikki marta bosib, paydo bo‘lgan protseduradagi awalgi ikki operatorni quyidagicha qayta yozib chiqamiz: If Forml .Width<600 then begin Forml. Width: =Forml. Width+16; Forml.Height:=Forml.Height+9; End else ShowMessage (/Qyna boshqa kengaymaydi' ); Ilovani ishga tushirib, uning tugmasini bir necha marta bossak, ekranga quyidagi yozuv chiqadi. Undagi OK tugmasini bosmagunimizcha, ilova o‘z ishini to‘xtatib turadi. 4. IntToStr funksiyasi. Ilovaning ishini yanada yaxshilaymiz. Ilova o‘z oynasining o‘lchamlarini o‘zgartirganda ular qanday bo‘lgani bizga mavhumligicha qolmoqda. Uni ilova oynasiga chiqarishning iloji bormi? Hozircha biz buning bitta yO‘lini bilamiz: oyna o‘lchamlarini оуna sarlavhasiga chiqarish. Buning uchun Forml.Caption:=Forml.Height+'*' +Forml .Wide; operatoridan foydalanamiz. Lekin bu operatordan foydalanib bo‘lmaydl, chunki unda bir turdagi: o‘zgaruvchiga ikkinchi turdagi o‘zgaruvchini kiritishga urinish bo‘layapti. Delphida bu xatoga Olib keladi. Butun son turidagi kattalikni matn satri turidagi kattalikka o‘tkazisl uchun IntToStr (integer to string - butundan satrga jumlasidan olingani funksiyasidan foydalanamiz:
Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal etishda hamda o‘quv jarayonini baxs-munozarali o‘tkazishda qo‘llaniladi, chunki bu texnologiya talabalarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o‘z fikrini boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda baxslashishga hamda shu bilan birga baxslashish madaniyatini o‘ratadi.Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga o‘z fikrlarini aniq va qisqa xolatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam beradi. F – fikringizni bayon eting S – fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring U – fikringizni umumlashtiring
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: 2. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi. 3. Mustaqil ishlash uchui adabiyotlar bilan tanishtiradi; 4.O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (1-ilova). Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish: 2.1Tezkor - so‘rov, savol - javob, aqliy xujum, pinbord, “o‘ylang va juftlikda fikr almashing”, va boshka texnikalar orqali bilimlarni faollashtiradi. YAngi o‘quv material bayoni: Yangi o‘quv materiali bayoni. 2.2 Slaydlarlar va sharhlash bilan mavzu bo‘yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. ( 2- ilova) 2.3 Jalb qiluvchi savollar beradi. 2.4 Mavzu har bir qismi bo‘yicha xulosalanadi, eng asosiylariga etibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi 2.5 Ilovaga ma’lumotlar kiritish tushunchasi va uning berilishi elementlari xususiyatlarini yoritadi. 2.6 Edit komponenti bilan ishlash va ular orasidagi bog’lanish haqida tushuntiradi. Yangi o‘quv matrialini mustahkamlash. 2.7 Jarayon kichik guruhlarda davom etishini ma’lum qiladi. 2.8 O‘quvchilarni 3 ta kichik guruhlarga bo‘ladi, kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi va ishni bajarish uchun yo‘riqnoma beradi ( 4-ilova ). Har bir guruhga topshiriq beradi va baxolash mezoni bilan tanishtiradi (5ilova). 2.9 Guruhlarda ishlarni boshlashga ruxsad beradi. Har bir kichik guruh ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini tushun ganligini aniqlash maqsadida teskari aloqa taashkil etadi: bajarish tartibini gapirib berish vazifasini beradi. 2.10 Bajarish jarayonini kuzatadi maslaxatlar beradi. 2.11 Mashg’ulotga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi. Guruh a’zolariga diqqat bilan eshitishlarini va savollar berishlarini, shu bilan birga o‘zaro bir- birlarini baholashlarini eslatadi. Javoblarini to‘ldiradi va qisqacha xulosalar qiladi. 2.12 Guruhlar ishini o‘zaro baholashni o‘tkazadi.
Uy vazifasini takdim etadilar. Savollarga javob beradilar.
Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar.
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: 2. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi. 3. Mustaqil ishlash uchui adabiyotlar bilan tanishtiradi; 4.O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (1-ilova). Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish: 2.1Tezkor - so‘rov, savol - javob, aqliy xujum, pinbord, “o‘ylang va juftlikda fikr almashing”, va boshka texnikalar orqali bilimlarni faollashtiradi. YAngi o‘quv
3-mavu: “Parol kiritish oynasi” loyihasi: Edit komponenti. Ilovaga ma’lumotlar kiritish.
Reja:
1. Ilovaga ma’lumotlar kiritish.
2. Edit komponenti.
3. “Parol kiritish oynasi” loyihasi.
DTS:katakcha, katakchalar bloki,adres, ma’lumot turi, formula haqida tasavvurga ega bo`lish. Kompetensiya: 1. TK1-kommunikativ kompetensiya 2. TK3-o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi 3. Kommunikativ kompetentsiya — ijtimoiy vaziyatlarda ona tilida hamda birorta xorijiy tilda o‘zaro muloqotga kirisha olishni, muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi.
1. Ilovaga matn satrini kiritish. Edit boshqarish obyekti va uning xossalari. Har qanday ilova ma'lumotlarni ehiqarishi bilan birga unga ma'lumotlarni kiritish imkoniga ega bo‘lishi kerak. Delphi muhitida buning eng sodda usuli ilova oynasiga Edit (Kiritish maydonchasi) boshqarish obyektini kiritishdir. Bu obyekt boshqarish obyektlarining standart panelida Oltinchi bo‘lib joylashgan va uning yorlig'i Bu obyektning ko‘plab xossalari ilova oynasi obyekti Formniki kabi.j Unda ham Left, Top, Width, Height xossalari bor. Unda Caption xossasi; yo‘q. Shuning uchun u odatda Label obyekti bilan birga ishlatiladi. Uningj asosiy xossasi Text (Mate) bo‘lib, unga kiritilgan matn satri shu xossada saqlanadi. Agar bu xossaga biron bir matn satri qiymatini bersak, bu satr uning kiritish maydonchasida aks etadi. Kiritish maydonchasi obyektining yana bir muhim xossasi Readonly (faqat o‘qish uchun) deb ataladi. Bu xossaning qiymati mantiqiy kattalik bo‘lib, faqat True (rost) yoki False (yolg'on)ni qabul qiladi. Dastlab bu xossa qiymati False (yolg'on) deb o‘rnatilgan. Shu sababli, unga ma'lumotlarni kiritish mumkin. Agar bu xossa qiymati True (rost) ga o‘zgartirilsa, u holda unga foydalanuvchi tomonidan ma'lumot kiritib boimaydi. Lekin ilova undagl ma'lumotlarni o‘zgartira oladi. Bu nimaga kerak, degan savol tug'ililhl tabiiy. Edit obyekti Label dan farqli ravishda ramkaga olingan va ui ign kiritilgan ma'lumot chiroyliroq ko‘rinadi. Agar biz undan ma'lumot chiqarish uchun foydalanmoqchi bo‘lsak, bu ma'lumot foydalanuvchi tomonidan o‘zgartirmasligini ta'minlashimiz kerak bo‘ladi. 2. Edit boshqarish obyektining boshqa xossalari. Edit obyektining yana bir foydali xossasi MaxLength deb ataladi. Uning yordainidn maydonchaga kiritiladigan matn satri uzunligini chegaralash mumkln. Masalan, maydonchaga o‘quvchining tug'ilgan yili kiritilishi kerak bo‘lsa, MaxLengthni 4 ga teng qilib olish ko‘p hollarda unga adashib boshqa ma'lumotlarni kiritib yuborishning oldini oladi. Edit obyektining yana bir foydali xossasi Font bo‘lib. uning yordamidn maydonchaga kiritiladigan matn uchun shriftni, shrift o‘lchami, rangi vn shriftning yana bir qator xossalarini o‘rnatish mumkin. Bu xossa boshqa obyektlarda, masalan, Form obyektida ham bor. Agar biz shriftni llova oynasi uchun o‘rnatsak, u ilova oynasidagi barcha obyektlarga ham ta'sir qiladi. Buning oldini olish kerak bo‘lsa, ilova oynasidagi obyektnilig ParentFont (ajdodi shrifti) xossasining qiymatini rostdan yolg'onga o‘tkazish lozim. Editning yana bir foydali mantiqiy xossasi AutoSize (o‘lchainnl avtomatik tanlash) bo‘lib, maydonchaga kiritilayotgan matn ko‘paygan cad maydoncha o‘lchami kattalashib borishini ta'minlaydi. Agar bunda maydoncha yonidagi boshqa obyektlarni berkitib qo‘ymasligi kerak bo‘lsa, bu xossa qiymatini rostdan yolg'onga o‘tkazish kerak bo‘ladi. Kiritish maydonchasi foydalanuvchining parolini kiritish uchun mo‘ljallangan bo‘lsa, parolni boshqalar ko‘rmasligi uchun u boshqa bolgi, masalan, "*" bilan almashtiriladi. Edit da bu imkoniyat ham ko‘zda tutilgan, Uning PasswordChar xossasi maydonchaga kiritilgan harlliir almashtiriladigan belgining tartib raqami (32127)ni bildiradi. Dastlab U //() ga teng va u kiritilgan harf boshqasiga almashtirilmasligini bildiradi. Agar biz uni #42 bilan almashtirsak, maydonchaga kiritilgan harflar o‘rniga "x" harfi aks etadi. #42 o‘rniga bevosita ekranga chiqarilishi kerak bo‘lgaaS belgini kiritish ham mumkin. Masalan, ."+", "*", ".". 3. Foydalanuvchini qutlash ilovasi. Ilovada foydalanuvchi o‘z nomiw va hamma uchun umumiy bo‘lgan parol: "12345" ni kiritishi kerak bo‘lsiiB Buning uchun Delphida yangi ilova yaratamiz va uning oynasiga ikki® Label, uchta Edit, bitta Button obyektini kiritamiz. Ularning xossalari obyekt inspektori (Object Inspector)da quyidagicha o‘zgartiramiz: Bu ishlarni bajarib bo‘lgach, Buttonl ni ikki marta bosamiz va ekrancha hosil bo‘lgan dastur matni oynasida kursor turgan joyga quyidagi operatorlarni bexato
kiritamiz: Bu operatorlar Button1 tugmasini bosganimizda ishlab ketadi. Ulardan birinchisi Edit2 maydonchasiga kiritilgan parol to‘g'riligini tekshiradi. Agar to‘g'ri bo‘lsa, u holda uchinchi satrdagi operator uchinchi maydonchaga foydalanuvchini tabriklovchi matn satrini chiqaradi. Keyingi uchta satrda S operatorlar endi keragi bo‘lmay qolgan ikkita Label 1, Label2, ikkita Edit1 Edit2 va Buttonl obyektlarini oynada ko‘rinmaydigan qilib qo‘yadi. Aks holda uchinchi maydonchaga parol xato terilgani haqida xabar chiqadi va qayta urinib ko‘rish mumkin. Quyidagi rasmlarning birinchisida parol noto‘g'ri terilgandagi ikkinchisida parol to‘g'ri terilgandagi holatlari aks etgan.
YODDA SAQLANG! Edit obyekti ilovaga matn satri ko‘rinishidagi ma'lumotlarni kiritish uchun ishlatiladi.
IV. MAVZUNI MUSTAHKAMLASH. 1. Oltinchi ilovada login yoki parol noto‘g'ri terilgan bo‘lsin. Edit3 da yozuv bu haqida ogohlantirib turibdi. Agar foydalanuvchi yana xatoga yo‘l qo‘ysa, Edit3 dagi yozuv o‘zgarmaydi. Ilovada hech narsa o‘zgarmasa, foydalanuvchi gumonsirab qoladi. Buning oldini olish uchun Edit 1 yoki Edit2 ga yangidan ma'lumot kiritila boshlashi bilan Edit3 dagi yozuv o‘chib ketsin. 1.1. Delphini ishga tushiring va asqsiy menyuning fayl bo‘limidagi Open Project bandi yordamida oltinchi ilovani yuklab oling. ■ Editlni sichqoncha bilan ikki marta bosing. Ekranda paydo bo‘lgan TForm 1.Edit 1 Change protsedurasiga Edit3.Text:="; operatorini kiriting. ■ Edit2ni sichqoncha bilan ikki marta bosing. Ekranda paydo bo‘lgan TForm l.Edit2Change protsedurasiga Edit3.Text:="; operatorini kiriting. ■ Ilovani ishga tushirib, o‘zgarishlar ro‘y berganiga amin bo‘ling. ■ Ilovani saqlang va uni yoping. 2. Foydalanuvchi eski parolni yangisiga almashtiradigan ilova yarating. 2.1. Oltinchi ilovani qaytadan yuklang va uni 05_01 papkaga saqlab qo‘ying. 2.2. Ilova oynasiga yana ikkita Label va Edit obyektlarini qo‘shing va ularning xossalarini quyidagi rasmda ko‘rsatilgandek qilib o‘zgartiring: 2.3. OKtugmasiningprotsedurasim o‘zgartinng. 2.4. Ilovani ishga tushirib, to‘g'ri ishlashini tekshiring. 2.5. Ilovani saqlab qo‘ying va uni yoping. 3. Oldingi darsda berilgan mashqlarni kompyuterda bajaring. IV. MAVZUNI MUSTAHKAMLASH. ■ Edit boshqarish obyekti qanday vazifa bajaradi? ■ Edit obyektining Text xossasida nima saqlanadi? ■ Edit obyektining Readonly xossasi qanday vazifani bajaradi? ■ Oltinchi ilovada parolni a) "I7:7200U"; b) "123-12-20" ga almashtiring. ■ Oltinchi ilovada Edit3 o‘rniga ShowMessage buyrug'idan foydalaning. V. UYGA VAZIFA 1. Edit obyektining Max Length xossasi qanday vazifani bajaradi? 2. Edit obyektining Password Char xossasi qanday vazifani bajaradi? 3-Ilova Ilovalar yaratishning zamonaviy usullari. Delphi dasturlash muhiti. Ilova va uning oynasi. Boshqarish tugmasi Kichik guruhlarda ishlash qoidasi.
1. Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo‘lmogi lozim. 2. Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim. 3. Kichik guruh oldiga qo‘yilgan topshiriqni bajarish uchun etarli vaqtajratiladi. 4. Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi xaqida ogohlantirilishi zarur. 5. Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, o‘qituvchi ularga yo‘riqnoma berishi lozim. 6. Nima bo‘lganda ham muloqotda bo‘ling, o‘z fikringizni erkin namoyon eting.
1-o‘quv topshiriq «Blits-so‘rov» savollari Bilishi lozim bo‘lgan savollar Berilgan savollarning mazmuni Width nima
2-o‘quv topshiriq “““Parol kiritish oynasi” loyihasi: Edit komponenti. Ilovaga ma’lumotlar kiritish.” FSMU texnologiyasi Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal etishda hamda o‘quv jarayonini baxs-munozarali o‘tkazishda qo‘llaniladi, chunki bu texnologiya talabalarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o‘z fikrini boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda baxslashishga hamda shu bilan birga baxslashish madaniyatini o‘ratadi.Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga o‘z fikrlarini aniq va qisqa xolatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam beradi. F – fikringizni bayon eting S – fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring U – fikringizni umumlashtiring Savol “Parol kiritish oynasi” loyihasi: Edit komponenti. Ilovaga ma’lumotlar kiritish...... (F) Fikringizni bayon eting (S) Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
(M) Ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
(U) Fikringizni umumlashtiring
UYGA VAZIFA
1. Edit obyektining Max Length xossasi qanday vazifani bajaradi? 2. Edit obyektining Password Char xossasi qanday vazifani bajaradi?
4-Mavzu: Ilovaga ma’lumotlar kiritish. Ma’lumot turini o‘zgartirish.
Reja:
1. Ilovaga ma’lumot kiritish komponenti.
2. Ma’lumot turlari.
3. Ma’lumot turini o‘zgartirish funksiyalari.
DTS:katakcha, katakchalar bloki,adres, ma’lumot turi, formula haqida tasavvurga ega bo`lish. Kompetensiya: 1. TK1-kommunikativ kompetensiya 2. TK3-o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi 3. Kommunikativ kompetentsiya — ijtimoiy vaziyatlarda ona tilida hamda birorta xorijiy tilda o‘zaro muloqotga kirisha olishni, muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni, ijtimoiy moslashuvchanlikni, hamkorlikda jamoada samarali ishlay olish layoqatlarini shakllantirishni nazarda tutadi. Ma'lumotni matn satridan butun son turiga va teskarisiga o‘zgartirish. Yodingizda bo‘lsa, Pascal dasturlash tilida bir turdagi o‘zgaruvchiga ikkinchi turdagi ifodaning qiymatini berib bo‘lmas edi. Delphida ham bu taqiq o‘rinli. Uni qanday aylanib o‘tish mumkin? Masalan, Buttonl obyektining eni (Width xossasi) qancha bo‘lishi (butun son turi) Editning Text xossasidan (matn satri turi) olinishi kerak bo‘lsa, Buttonl,Width:=Editl.Text operatoridan foydalanish xatoga olib keladi. Natijada ilova dasturi ishlashdan to‘xtab, xato to‘g'risida ogohlantiradi. Object Pascalda o‘zgaruvchini bir turdan ikkinchi turga o‘tkazish uchun bir qator standart funksiyalar mavjud. Ularni quyida keltiramiz: 1) StrToInt (string to integer) - matn satrini butun songa o‘tkazadi; 2) IntToStr (integer to string) - butun sonni matn satriga o‘tkazadi; 3) StrToFloat (string to float) - matn satrini haqiqiy songa o‘tkazadi; 4) FloatToStr (float to string) - haqiqiy sonni matn satriga.o‘tkazadi, Yuqoridagi operatorni bu funksiyalardan foydalanib, bexato yozamiz: Button 1. Width:=StrToInt(Edit 1 .Text); 2. Shar hajmi va sfera yuzasi ilovasi. Shar hajmi va unga mos sferaning sirtini hisoblaydigan ilova yaratamiz. Buning uchun yangi ilova yaratib, unga uchta Label, bitta Edit va bitta Button obyektlarini joylaymiz. Ilova oynasini va undagi obyektlarni quyidagi rasnida ko‘rsatilgandek qilib o‘zgartiramiz: Ilova oynasidagi Buttonlni ikki marta bosib, hosil bo‘lgan dastur kodi oynasiga quyidagi ikki satrni kiritamiz. Ularning har biri ham bitta sati'gu sig'magan bo‘lsada, bittadan qatorga kiritilishi kerak. Ikkala satr hum nuqtali vergul bilan tugaydi. F9 tugmasini ikki marta bosib, ilovani ishga tushiramiz. Dastlab kiritish maydonchasiga 1 ni kiritib, Hisobla tugmasini bosamiz, keyin esa radiusi 3 ga teng shar hajmi va sfera yuzini hisoblaymiz. Ilovaning ishi natijalari] yuqoridagi rasmlarda ko‘rsatilgan. 3. Ilovalarda o‘zgaruvchilardan foydalanish. Oxirgi ikki satr juda murakkab ko‘rinishga ega bo‘lib, ularni kiritishda xato o‘tkazib yuborish hech gap emas. Shaming hajmi va sfera yuzasi formulalar bilan hisoblanishini inobatga olsak, yuqoridagi formulalal rostdan ham g'aliz chiqqanligi yaqqol ko‘rinib qoladi. Bu kamchilikni bartaraf qilishning yo‘li bormi? Albatta bor. Bunina uchun qo‘shimcha o‘zgaruvchilardan foydalanish kerak : bo‘ladii O 'zgaruvchilar dastur matniga qanday kiritilishini eslash uchun dastur kodl oynasi va undagi dastur matni bilan yaqindan tanishib chiqamiz. 4. Butun sonlar yig'indisi ilovasi. m va n butun sonlar berilgan bo‘lsin| Ular va ular orasidagi barcha butun sonlar yig'indisini topadigan ilovii yaratamiz. Buning uchun yangi ilova yaratamiz va unga uchta Label, ikkita Edit va bitta Button obyektini joylaymiz. Ularning joylashishi va xossalari quyidagi rasmda berilgan. Sonlar yig'indisini hisoblash Buttonl tugmasini bosganda amalgJ oshadi. Uni ilovaga kiritish uchun bu tugmani ikki marta bosamiz. NatijadJ ekranda dastur matni oynasi paydo bo‘ladi. Undagi yozuvlar bilaii Bu Paskal tilida yozilgan oddiy protsedura bo‘lib, hozircha u bo‘shl Demak, biz ilova oynasi Forml ga joylangan Buttonlni bosganimizda ilova boshqaruvni TForml.Buttonl Click nomli protseduraga o‘tkazar ekan. Bii protseduraga u qilishi kerak bo‘lgan ishni bajaradigan operatorlarnl kiritamiz. Protseduraning to‘liq ko‘rinishi quyida keltirilgan:
Protseduraning ikkinchi satrida var operatori yordamida to‘rtta butun son turidagi o‘zgaruvchi tavsiflangan. Uchinchi satrdan protseduraning tanasi boshlanadi. Unda bajariluvchi operatorlar joylashgan bo‘ladli To‘rtinchi satrda Edit! maydonchasiga kiritilgan Son butun son turiga aylantirilib, m o‘zgaruvchiga beriladi. Beshinchi satrda Edit2 ga kiritilgun son n o‘zgaruvchiga beriladi. Oltinchi satrda yig'indi saqlanadigan o‘zgaruvchiga boshlang'lch qiymat: 0 beriladi. Yettinchi satrdagi sikl kerakli yig'indini toptidi. Sakkizinchi satrda topilgan yig'indining qiymatini Label3 orqali ilovtl oynasiga chiqariladi. To‘qqizinchi satrdagi operator prOtsedura tugaganinl bildiradi. Ilovani ishga tushirib uning ishini kuzatamiz.
YODDA SAQLANG! Qiymat berish operatorida o‘zgaruvchi va ifoda turlari farq dasturda xato vuz beradi. IV. MAVZUNI MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 1 Ma'lumotlarning qanday turlarini bilasiz? 2 StrToInt ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi? 3 FloatToStr ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi? 4 StrToFloat ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi? 5 a) kvadrat; b) to‘g'ri to‘rtburchak perimetri va yuzasini hisoblaydigan ilova yarating. m dan n gacha bo‘lgan barcha sonlarning a) kvadratlari; b) kvadrag ildizlari yig'indisini hisoblaydigan ilova yarating. V. UYGA VAZIFA 1. Ma’lumotlarning turini o‘zgartiruvchi funksiyalarni daftaringizga yozib oling.
Kichik guruhlarda ishlash qoidasi.
1. Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo‘lmogi lozim. 2. Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim. 3. Kichik guruh oldiga qo‘yilgan topshiriqni bajarish uchun etarli vaqtajratiladi. 4. Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi xaqida ogohlantirilishi zarur. 5. Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, o‘qituvchi ularga yo‘riqnoma berishi lozim. 6. Nima bo‘lganda ham muloqotda bo‘ling, o‘z fikringizni erkin namoyon eting.
1-o‘quv topshiriq «Blits-so‘rov» savollari Bilishi lozim bo‘lgan savollar Berilgan savollarning mazmuni Ma'lumotlarning qanday turlarini bilasiz? StrToInt ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi?
FloatToStr ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi?
StrToFloat ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi?
2-o‘quv topshiriq “““Ilovaga ma’lumotlar kiritish. Ma’lumot turini o‘zgartirish FSMU texnologiyasi
Tayanch bilimlarni faollashtirish: 1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: 2. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi. 3. Mustaqil ishlash uchui adabiyotlar bilan tanishtiradi; 4.O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (1ilova). Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish: 2.1Tezkor - so‘rov, savol - javob, aqliy xujum, pinbord, “o‘ylang va juftlikda fikr almashing”, va boshka texnikalar orqali bilimlarni faollashtiradi. YAngi o‘quv material bayoni: Yangi o‘quv materiali bayoni. 2.2 Slaydlarlar va sharhlash bilan mavzu bo‘yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. ( 2- ilova) 2.3 Jalb qiluvchi savollar beradi. 2.4 Mavzu har bir qismi bo‘yicha xulosalanadi, eng asosiylariga etibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi 2.5 Ilovaga ma’lumotlar kiritish tushunchasi va uning berilishi elementlari xususiyatlarini yoritadi. 2.6 Ma’lumot turini o‘zgartirish funksiyalari bilan ishlash va ular orasidagi bog’lanish haqida tushuntiradi. Yangi o‘quv matrialini mustahkamlash. 2.7 Jarayon kichik guruhlarda davom etishini ma’lum qiladi. 2.8 O‘quvchilarni 3 ta kichik guruhlarga bo‘ladi, kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi va ishni bajarish uchun yo‘riqnoma beradi ( 4ilova ). Har bir guruhga topshiriq beradi va baxolash mezoni bilan tanishtiradi (5-ilova). 2.9 Guruhlarda ishlarni boshlashga ruxsad beradi. Har bir kichik guruh ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini tushun ganligini aniqlash maqsadida teskari aloqa taashkil etadi: bajarish tartibini gapirib berish vazifasini beradi. 2.10 Bajarish jarayonini kuzatadi maslaxatlar beradi. 2.11 Mashg’ulotga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi. Guruh a’zolariga diqqat bilan eshitishlarini va savollar berishlarini, shu bilan
Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal etishda hamda o‘quv jarayonini baxs-munozarali o‘tkazishda qo‘llaniladi, chunki bu texnologiya talabalarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o‘z fikrini boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda baxslashishga hamda shu bilan birga baxslashish madaniyatini o‘ratadi.Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga o‘z fikrlarini aniq va qisqa xolatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam beradi. F – fikringizni bayon eting S – fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
M – ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring U – fikringizni umumlashtiring Savol Ilovaga ma’lumotlar kiritish. Ma’lumot turini o‘zgartirish...... (F) Fikringizni bayon eting (S) Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
(M) Ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
UYGA VAZIFA
1 StrToInt ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi? 2 FloatToStr ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi? 3 StrToFloat ma'lumotni qaysi turdan qaysi turga o‘tkazadi?
|
