|
1. Oʻlchash xatoliklari va turlari. Muntazam xatoliklar, turlari
|
| bet | 3/7 | | Sana | 13.06.2024 | | Hajmi | 126,8 Kb. | | #263191 |
Bog'liq Egamberdiyeva Nozima Mustaqil ish1Muntazam xatoiik deb umumiy xatolikning takroriy o‘l- chashlar mobaynida muayyan qonuniyat asosida hosil bo‘ladigan, saqianadigan yoki o'zgaradigan tashkil etuvchisiga aytiladi.
Umumiy xatolikni quyidagicha tasvirlashimiz mumkin:
Bunda:
Am- muntazam xatolik
At - tasodifiy xatolik
Aq - qo‘pol xatolik
2.3-rasm. O‘lchash xatoliklari
Muntazam xatoliklaming kelib chiqish sabablari turli tuman bo'lib, tahlil va tekshiruv asosida ulami aniqlash va qisman yoki butkul bartaraf etish mumkin bo‘ladi. Muntazam xatoliklaming asosiy guruhlari quyidagilar hisoblanadi:
Uslubiy xatoliklar;
Asbobiy (qurilmaviy) xatoliklar;
Subyektivxatoliklar.
O'lchash usulining nazariy jihatdan aniq asoslanmaganligi natijasida uslubiv xatolik kelib chiqadi.
O‘Ichash vositalarining konstruktiv kamchiliklari tufayli kelib chiqadigan xatolik asbobiy xatolik deb ataladi. Masalan, asbob shkalasining noto‘g‘ri graduirovkalanishi (darajalanishi), qo‘zg‘aluvchanqismningnoto‘g‘ri mahkamlanishi vahokazolar.
Subvektiv xatolik - kuzatuvchining aybi bilan kelib chi- qadigan xatolikdir.
Umumiy xatolikning ikkinchi tashkil etuvchisi - (asodifc yqtolik bo‘lib. bir xil sharoitda, bir kattalikni takror o‘lchashlarda tasodifan o‘zgaruvchan xatolikdir.
O‘lchash jarayonida ао‘ро! (o‘tkinchi) xatolik _yoki yanglishuv xatolik ham hosil bo‘lishi mumkin-ki, bu xatolik ham tasodifiy kattalikning bir turkumi hisoblanadi.
Qo‘pol xatolik asosan operator (kuzatuvchi)ning xatosi bilan yoki uning asbob ko'rsatishini noto‘g‘ri kuzatib yozib olishidan, hamda o‘lchashni o'tkazish sharoitini keskin o‘zgarishidan kelib chiqadi.
Qo‘pol xatolikni ko‘pincha o‘lchash natijalarini qayta ishlashda hisobga olinmaydi.
2. Muntazam xatoliklar, turlari.
Muntazam xatolikni, uni keltirib chiqaruvchi sababi, o‘lchash' jarayonida kelib chiqish xarakteri bo'yicha, hantda o'zgarish xarakteriga qarab, turlash qabul qilingan.
Muntazam xatolikning turlari 2.2 jadvalda keltirilgan.
Muntazam xatolik
v
O'zgarish xarakteriga qarab
’ r 1 r 1 r
O'zgarmas;
Progressiv;
Davriy:
Murakkab qonun bo‘yicha o‘zgaradigan.
2.4-rasm
jadvaldan koTinib turibdiki, muntazam xatoliklar o‘zgarish xarakteriga qarab bir necha turlarga bo‘linishi muinkin ekan. Quyida muntazam xatolikning turlari bo'yicha o'zgarish grafiklari keltirilgan (2.4-rasmda).
|
| |
