|
1. O’zbek tilshunosligida metafora hodisasining ishlatilish ahamiyati…
|
| bet | 4/9 | | Sana | 29.02.2024 | | Hajmi | 41.71 Kb. | | #164493 |
Bog'liq 1. O’zbek tilshunosligida metafora hodisasining ishlatilish aham Курилишни ташкил этиш ва режалаштириш фанидан мисол, 3, Ipoteka qimmatli qog’ozlar bozori mavzusi bo’yicha amaliyot dars-fayllar.org, wepik-dasturlashning-asosi-scratchquot-programming-fundamentals-scratch-20240114201917PSqV, badiiy-matnning-lingvistik-mohiyati article, 1--PUSTOY- -, Mantiqg) Oddiy metafora:
Metaforaning bu ko’rinishi eng ko’p tarqalgan turi hisoblanadi, oddiy o’xshashlik asosida vujudga kelish usulidir. Masalan; Bu osmondan kelgan farishta.
Vaqt – oldindir.
Uning yuragi ming bo’lakka bo’lindi.
Bulutlarda yashang.
Kulgi- bu ruhning musiqasi.
Vaqt barchani davolaydi.
Tepadagi birliklarni oddiy metafora turiga kiradigan shgakli hisoblanadi. Chunki ularda o’xshashlik oddiy ko’rinishda bo’lagan.
Masalan, vaqt- oltin, birikmasida vaqtning qanchalik qadrli ekanligini ta’kidlash maqsadida uni olting qiyoslaydi ammo u oltin bo’laolmasligi tufayli u oddiy shaklda vujudga kelgan.
Metafora tushunchasi va uning ishlatilish o’rinlari belgilangan so’ng, uning qanday shakllanishini ham bilish muhimdir. Ya’ni uning tarkibi uch qismdan iborat:
1.Tenor:
Tenor – bu so’zma- so’z ifoda etiladigan tushuncha. Aniq qilib aytganda, u matnda ifoda etilgan atama, ibora, obyekt , yoki g’oyaning matndahi kelish usuli va ma’no ifodalashidir.
1.Transport positasi:
Ushbu turi esa komponentda terorga o’xshash shakli. Ya’ni bayonotning maksimal darajada ifodalanganligidagi ko’rinishi va uning ma’nosi majoziy ma’noga ega bo’ladi.
1.Asos: Poydevor- bu tenor va bu haqidagi va transport vositasi ( ma’no yoki obrazli m’no beriladigan, yetkaziladigan shakli.
Metaforizatsiyaning asosi ob'ektlarning eng xilma -xil atributlarining o'xshashligiga asoslangan bo'lishi mumkin: rangi, shakli, hajmi. An'anaviy metafora ta'rifi atamaning o'zi etimologik izohlanishi bilan bog'liq: metafora (gr. Metafora - uzatish) - ularning o'xshashligiga qarab, nomni bir mavzudan ikkinchisiga o'tkazish. Biroq, tilshunoslar metaforani semantik hodisa sifatida belgilaydilar; so'zning to'g'ridan -to'g'ri ma'nosiga qo'shimcha ma'no yuklanishidan kelib chiqadi, bu san'at asari kontekstida bu so'z uchun asosiy ma'noga aylanadi. Bundan tashqari, so'zning to'g'ridan -to'g'ri ma'nosi faqat mualliflar uyushmalari uchun asos bo'lib xizmat qiladi . Arastu, shuningdek, yaxshi metafora qilish o'xshashliklarni payqash demakligini ta'kidlagan. Rassomning kuzatuvchan ko'zi deyarli hamma narsada umumiy xususiyatlarni topadi. Bunday taqqoslashlarning kutilmaganligi metaforaga o'ziga xos ekspressivlikni beradi.
Masalan: Quyidagi parchada uning isbotini ko’rishim mumkin.Quyosh nurli chiziqqa o'tadi(Fet); Va oltin kuz ... qum ustida barglari yig’lab yuboradi(Yesenin); Kechasi derazadan tashqariga yugurdi, keyin oq olov bilan ochildi, so'ng o'tib bo'lmaydigan qorong'ilikka tushdi. Metaforaning badiiy adabiyot uslubi tilining tasviriy va ifodali vositasi sifatida metaforalarning xususiyatlarini o'rganish mumkin.
Buni o’rganish maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar qo'yildi
a) metaforani badiiy adabiyot nutqining ekspressivligi usuli: sifatida qarang;
b) nutqning badiiy uslubini tavsiflash;
c) metafora turlarini tahlil qilish;
d) zamonaviy o’zbek tili va ingliz tilidagi metaforalarning ishlashini tasvirlab berish va badiiy uslubdagi metafora.
Badiiy adabiyot va boshqa san'at turlari singari, ilmiy nutqda voqelikning mavhum, mantiqiy-kontseptual, ob'ektiv aksidan farqli o'laroq, hayotning konkret-obrazli tasviri bilan ajralib turadi. San'at asari hislar va voqelikni qayta yaratish orqali idrok etish bilan tavsiflanadi; muallif, birinchi navbatda, shaxsiy tajribasini, u yoki bu hodisani tushunishi va tushunishini yetkazishga intiladi va shu orqali etish uslubidir.
Metafora- bu narsa yoki harakatni tushuntirish uchun boshqa obyekt yoki harahatning xususiyatlaridan foydalaniladigan adabiy yoki ritori figura hisoblanadi.
|
| |
