1.Shaxsiy kompyuterlarning dasturli ta‘minoti
Shaxsiy kompyuterning foydalanuvchi uchun қulay va samarador bўlishi unda қanday
dasturiy
ta‘minoti mavjudligi bilan aniқlanadi. Lekin dasturiy ta‘minotning қanday turlari foydalanuvchi
uchun zarur bўlishi uning қaysi soxada faoliyat kўrsatishi bilan aniқlanadi.
Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta‘minoti xususiy EҲM-larni қўllash samaradorligini oshirish,
undan foydalanishni osonlashtirish va foydalanuvchilar dasturlarini tayyorlashning meҳnat sarfini
kamaytirishi uchun mўljallangan dasturlar sistemasidan iborat.
Shaxsiy kompyuter dasturlar ta‘minotining tўplami қuyidagi guruxlarga ajraladi:
1. Tizimli dasturlar
2. Amaliy dasturlar
3. Dasturlashtirish muhitiKompyuterda har xil turdagi ma‘lumotlar saqlanadi. Ular bilan ishlash
uchun biz har xil maxsus dasturlar bilan foydalanishimiz zarur, chunki kompyuter
uzi hech qanaqa
harakatlar bajarmaydi u faqat bizning buyruklarimizni va ko’rsatmalarimizni bajaradi. Buyruklar
va ko’rsatmalar ketmaketligi esa dastur deb nomlanadi (dastur tushunchasi yuqoridagi mavzularda
utilgan). Dasturlar 3 turga bulinadi:
1) Tizimli (tizim) dasturlar. Tizimli dasturlar bu kompyuter ishini boshqaruvchi va har xil
yordamchi amallarni bajaruvchi dasturlar.
Masalan: fayllar ustidan har xil amallar bajarish (kayta nomlash, yaratish,
uchirish, nusxasini
olish, xajmini o’zgartirish), diksni tozalash va tekshirish, kompyuterni sozlash ( tashki kurilmalar
ishini boshqarish). Tizimli dasturlar ichida 4 dasturlar guruhlari ajratilib turadi. Bular: operatsion
tizimlar (tizimlar), utilita dasturlar, drayver dasturlar va qobiq dasturlar.
2) Amaliy dasturlar. Amaliy dasturlar bu ma‘lumotlar bilan ish
jarayonida foydalanadigan
dasturlar.
Masalan: matn ma‘lumotlarni yaratish va taxrirlash, rasm va tasvir ma‘lumotlarni yaratish
yoki
uzgartirish, malumotlar ombori bilan ishlash, musika va video ma‘lumotlarni kurib chikish
va taxrirlash.
Amaliy dasturlar foydalangan ma‘lumotlar turiga ko’ra guruhlanadi:
matn muharrirlari
(Word, Lexicon, WD, Notepad, Write va xokazo), rasm va tasvir muharirlari, rasm va tasvirlarni
ko’rsatuvchi dasturlar (Corel, Adobe Photoshop, Imaging, ACDSee, Paint vaxokazo), musika va
video muharrirlari, musika va video ko’rsatuvchi dasturlar (Adobe Premier, Winamp, universal
proigrovatel va xokazo), jadvallar muharriri (Lotus, Excel va xokazo), ma‘lumotlar ombori bilan
ishlovchi dasturlar (Access, Dbase, FoxPro va xokazo),
uyin dasturlari, urgatuvchi dasturlar,
bugalteriya va moliya dasturlar, va boshqalar.
