faqat A4 formatli (210 X 297 mm) qog‘ozga bosib chiqarsa,
keng oichamli printerlar
maiumotlarni A3 formatli ( 297 x 400 mm) hamda A4 formatli qog‘ozlarga bosib chiqarishga
moijallangan. Bulardan tashqari, printerlarning ayrimlari faqat matnli maiumotlarnigina bosmaga
chiqarsa, ayrimlari grafik maiumotlarni, rasmlarni, chizmalarni har xil ranglarda bosmaga
chiqarish imkoniyatiga ega. Tasvirlarni qog‘ozga bosib chiqarish usuliga ko ‘ra printerlar
matritsali, sepuvchi, lazerli,nur-diodli, termoprinterlar kabi turlarga boiinadi. Bulardan eng ko‘p
tarqalganlari matritsali, sepuvchi va lazerli printerlardir.
Skaner (scanner) - qog‘ozdagi matnli va grafik maiumotlami, tasvirlarni, har xil rasmlarni qo‘yib
kompyuterga kirituvchi qurilma. Ularning rangli va oq-qora (monoxrom)
tasvirlarni kirituvchi,
stol ustiga qo’yiladigan, qo’l bilan tasvirlar bo‘ylab yurgiziladigan turlari ishlab chiqilmoqda.
Kompakt disk diskovodlari (CD - ROM)- kompakt disklarga yozilgan maiumotlarni o ‘qib,
kompyuterga kirituvchi qurilma. Keyingi paytlarda bunday diskovodlarga boigan talab oshib
bormoqda. Chunki, ko‘pgina amaliy dasturlar (OC Novell; Windows NT; Borland C ++
kompilyatori; Corel Draw grafik paketi) kompakt disklarga yozilgan holda sotilmoqda.
Bunga kompakt disklarning quyidagi qulayliklari sabab boidi:
- maiumotlar juda ishonchli holda saqlanadi;
- bitta kompakt diskga juda katta hajmdagi (700 Mb gacha) maiumotlarni sig‘dirish mumkin;
- diskovoddagi maiumotlami o ‘qib, kompyuterga kiritish tezligi ancha yuqori (500 Kb/sek.
gacha).
Magnitooptik diskovod - ma’lumotlarni 3,5 va 5,25 dyumlik magnitooptik disklaridan o ‘qib,
kompyuterga kiritishga hamda kompyuterdagi maiumotlarni shunday disklarga yozishga xizmat
qiluvchi qurilma. Magnit disklardagi maiumotlami o'qish va ularga yozish lazer nuri yordamida
amalga oshiriladi.
“ Sichqoncha “ (mouse) - kompyuterga
har-xil maiumotlami, buyruqlarni kiritishni
qulaylashtirish, yengillashtirishga xizmat qiluvchi qurilma. Ikki va uch tugmachali sichqonchalar
ishlab chiqilmoqda. Agar kompyuterga “sichqoncha “ ulangan b oisa, monitor ekranida
ko‘rsatgich (*'≫) paydo boiadi. “ Sichqoncha” ni stol ustida siljitib, ko'rsatgichni ekranning
istalgan joyida joylashgan buyruqqa olib borish va shu buyruqni ishga tushirish (chap tugmachani
bosib) yoki inkor qilish (o‘ng tugmachani bosib) mumkin.
Modem (modem) - telefon kanali orqali kompyuterlar o ‘rtasida
maiumot almashishga imkon
beruvchi qurilma. U ichki (sistemalar blokining ichiga joylashtiriluvchi) va tashqi (kompyuter
bilan asinxron portlar orqali bogianuvchi) modemlarga boiin adi. Maiumot uzatish tezligi turiga
qarab 1200, 2400, 4800, 9600 bod (1 bod = 1 bit/sek);
Faks - modem (fax - modem) - faks hamda modemlaming vazifalarini birgalikda bajaruvchi
qurilma.
Plotter (plotter) - har xil chizmalarni qog‘ozga bosib chiqaruvchi qurilma. Baraban
tipidagi(chizmalarni o ‘ram shaklidagi qog‘ozga chiqaruvchi) va planshet tipidagi (chizmalarni
maxsus stol ustiga qo‘yilgan tekis qog‘ozga chiqaruvchi) plotterlar ishlab chiqilmoqda. Asosan
loyihalash ishlarini avtomatlashtiruvchi sistemalarda ishlatiladi;
Grafik planshet (graphics pad) - murakkab chizmalarni o ‘qib, kompyuterga
kirituvchi qurilma;
Kompyuterlar to‘ri adapteri (network adapter) - kompyuterlarni va uning qurilmalarini lokal
kompyuter to ‘riga ulashga hamda ularning faoliyatini bir-biriga moslashga xizmat qiluvchi
qurilma;
Audioplata (audiokard) - turli musiqalami, tovushlarni kompyuter tomonidan ijro etilishiga xizmat
qiluvchi qurilma. Odatda ovoz kolonkalari va mikrofoni b o iad i; Joystik (joystick) - kompyuter o
‘yinlarini boshqaruvchi qurilma;
Digitayzer (digitizer) - tasvir va chizmalarni raqamlar ko'rinishida ifodalab, so'ngra kompyuterga
kirituvchi qurilma.
