10-Ma’ruza.
Kabel tarmoqlarida ish bajarishda elektr
xavfsizlik qoidalari.
Reja:
I. Kabel tarmoqlari. Er qazish ishlari.
II. Kabel va muftalarni inshootlarga osish va mahkamlash.
III. Muftani ochish va kabelni kesish.
IV. Muftaga qo‘yiladigan birikma bilan ishlash.
V. Kabellarni yotqizish. Kabel va muftalarni boshqa erga ko‘chirish.
VI. Er osti inshootlaridagi ishlar.
VII. Sinov savollari.
I. Kabel tarmoqlari. Er qazish ishlari.
Er osti inshootlari va yo‘llarida joylashgan kabellarni ta’mirlash yoki
kabellarni yotqizish bilan bog‘liq er qazish ishlari, ushbu er osti
inshootlari va yo‘llarini ekspluatatsiya qiladigan javobgar korxona
yoki sex rahbarining yozma ruxsati bilan ish rahbari tayinlanganida
olib boriladi. Ruxsatnomada er osti inshootlari va yo‘llarini
joylashishi hamda yottan chuqurligi ko‘rsatilgan chizmasi ilova
qilingan bo‘lishi kerak.
Agar chizmada belgilanmagan kabel, quvur, er osti inshooti va
shuningdek qurol-yarog‘lar topilsa, ularni qaysi tashkilotga
tegishligini aniqlamaguncha va tegishli tashkilotlardan ishni davom
ettirishga ruxsatnoma olmaguncha er qazish ishlari to‘xtatilishi zarur.
Kabel trassasidan 5 m gacha yaqin joylarda kuch bilan uradigan
mashina va mexanizmlardan, kabel tarmoqlarini qo‘riq maydonida esa
er qazish mashinalaridan foydalanish man etiladi.
Kabel tarmoqlarini himoya zonalarida er qazish mashinalaridan
foydalanish, faqat qazish uchun ushbu tarmoqni ekspluatatsiya
qiluvchi korxona xodimlarigagina ruxsat etiladi. Qazish ishlarini er
qazish mashinalari va pnevmatik mashinalar, hamda lo‘m va kirkalar
yordamida, bevosita kabel ustida uni himoya qatlamigacha 0,3 m
qolgunga qadar amalga oshirish mumkin. Erni qolgan qatlamidagi
tuproq belkurak yordamida olib tashlanishi kerak.
Qish faslida belkurak bilan tuproq qazishga faqat tuproqni isitgandan
keyingina kirishish mumkin. Bunda issiqlik manbaini kabelgacha 15
sm ga yaqinlashtirish mumkin.
O‘ra, xandaq va transheya qaziladigan joylar talabini e’tiborga olgan holda
to‘silgan bo‘lishi kerak. To‘siqda ogohlantiruvchi belgi va yozuvlar, tunda
esa ogohlantiruvchi yorug‘lik signali bo‘lishi kerak.
O‘pirilish xavfi bor bo‘lgan bo‘sh yoki nam tuproqli erlarda transheyalar
qazilayotganda ularning devorlari mustahkam mahkamlanishi kerak.
To‘kilib
ketadigan
tuproqli
erlardagi
ishlarni
devorlarini
mustahkamlamasdan, uning chetidagi tabiiy qiyalik burchagini saqlagan
holda bajarish shart.
Er osti suvlari yo‘q tabiiy nam tuproq erlarda va er osti inshootlari yaqin
joylashgan erlarda transheya va handaqlarni, mustahkamlanmagan tik
devorlarining chuqurligini:
- o‘yilgan, qumli va katta bo‘lakli erlarda 1 m dan;
- qumloq erlarda 1,25 m dan;
- qumoq va soz tuproqli erlarda 1,5 m dan oshirmasdan qazishga ruxsat
etiladi;
Zich yopishqoq erlarda tik devorlari transheyalarni rotorli yoki oddiy
ekskavatorlarda mahkamlash uskunalarini qo‘ymasdan 3 m gacha
chuqurlikda kovlashga ruxsat etiladi. Bunday hollarda transheyalarga
odamlarning tushishi man etiladi. Odamlarni tushishi zarur bo‘lgan
transheya qismlari tirgovichlar bilan mustahkamlanishi yoki yon
tomonlari tabiiy qiyalik holida bajarilishi shart.
Qish faslida erni muzlagan qismida (erni quruq tuproq qismidan
tashqari) er qazilganda uni tirgovichlarsiz bajarishga ruxsat etiladi.
Er qazish sharoiti 11.8-bandda ko‘rsatilgandan farq qiladigan
holatlarda o‘ra va xandaqlar qazishni tik devorlarini tirgovich bilan
mustahkamlab yoki tabiiy qiyalikni saqlagan holda boshlash zarur.
CHuqurligi 3 m gacha bo‘lgan o‘ra va xandaqlarni namunaviy loyiha
asosida maxsus mahkamlovchi yasamalar bilan mustahkamlash shart.
| 