11-mavzu. Qon tomir tizimi fiziologiyasi reja: Qon oqishining fizik qonuniyati. Arteriya qon bosim va arteriya pulьs

Download 284,13 Kb. Pdf ko'rish
bet	5/9
Sana	26.09.2024
Hajmi	284,13 Kb.
	#272498

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bog'liq
11-мавзу маъруза

Arteriyalarda qon oqish tezligi.
Yuqorida ko’rsatilganidek, qon oqishining hajm tezligi bilan chiziqli
tezligini ajratishadi.
Hajm tezligi,
boshqacha aytganda qon oqishining miqdori
gavdaning turli organlarida turlicha bo’lib, shu organda tomirlar to’ri qanchalik
rivojlanganligiga va organizmning ishiga bog’liq.
Organlar ishlayotganda tomirlari kengayadi va, binobarin, ulardagi qarshilik
kamayadi. Tomirlarning bunday mahalliy kengayishi qonning umumiy bosimini
kam o’zgartirgani uchun, ishlayotgan organ tomirlaridagi qoniing hajm tezligi
ortadi
Tomirlarda qon oqishining hajm tezligini va chiziqli tezligini o’lchash uchun
bir necha usul taklif qilingan. Ularning barchasi ancha murakkab bo’lib, odamda
gemodinamikaning bu muhym ko’rsatkichini tekshirishga yaramaydi. Qon oqish
tezligini tekshirishning barcha usullarida arteriyani ochib, unga turli qurilmalarni
o’rnatishga to’g’ri keladi. Masalan, eng aniq zamonaviy usullardan biri —
ultratovush usulida arteriyaga bir-biridan uncha uzoq bo’lmagan masofada ikkita
kichik pezoelektr plastinkasi o’rnatiladi, bular esa mexanik tebranishlarni elektr
tsbranishlarga va, aksincha, elektr tebranishlarni mexanik tebranishlarga aylantirib
beradi. Nlastinkalarning biriga yuqori chastotali elektr kuchlanish bsriladi. Bu
kuchlanish ulьtratovush tebranishlariga aylanib, ikkinchi plastinkagacha qon bilan
tarqaladi. Ikkinchi plastinka ana shu tebranishlarpi qabul qilib, ularpi yuqori
chastotali elektr tebranishlariga aylantiradi. Ultratovush tebranishlari qon oqimi

orqali birinchi plastinkadap ikkipchisiga qancha tez tarqalishini va teskari — qon
oqimiga qarshi, ya’ni ikkinchi plastinkadan birinchi plastinkaga qancha tez
tarqalishini aniqlab, qon oqish tezligini hisoblab chiqarish mumkin. Qon oqish
tezligi qancha yuqori bo’lsa ultratovush tebranishlari bir yo’nalishda o’shancha tez
va teskari yo’nalishda o’shancha sekin tarqaladi.
It va maymunlarda aortada qon oqishining o’rtacha chiziqli tezligi qariyb
30—40
sm/sek.
Yurakdan qon tez haydalgan vaqtda bu tezlik 1
m/sek
ga yetadi,
diastola oxirida esa deyarlik 0
sm/sek
ga tushadi. Odam yuragidan haydalayotgan
qonning minutlik hajmi va aorta diametri ma’lum bo’lsa, aortada qon oqishining
chiziqli tezligini hisoblab chiqarish mumkin.

Download 284,13 Kb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Download 284,13 Kb.

Pdf ko'rish