|
“Bio-Max-Ziyo” o’quv markaziBog'liq 11-savol-javob 093806“Bio-Max-Ziyo” o’quv markazi
9
jarayoni mexanizmi va xlorofill
pigmentlarining yo‘qolishiga sabab
nimada?
natijasida.
11-sinf. 7-12-mavzular
Savollar
Javoblar
Ekologik omillar qanday omillarga
ajratiladi?
Abiotik, biotik va antropogen
Qanday omillar Аbiotik omillar
deyiladi?
Tirik organizmlarning hayot faoliyati va tarqalishiga ta’sir qiladigan
anorganik tabiat tarkibiy qismlari sanaladi
Abiotik omillar qanday guruhlarga
bo’linadi va ular qaysilar?
4 ga bo’linadi:
1) iqlim omillari; 2) edafik omillar (yunoncha «edafos» – tuproq); 3)
topografik omillar (relyef omillari); 4) fizik omillar
Iqlim omillariga nimalar kiradi?
Yashash muhitining iqlimini shakllantiruvchi omillar:
1) yorug‘lik; 2) namlik; 3) harorat; 4) havo tarkibi; 5) atmosfera
bosimi; 6) shamol tezligi
Edafik omillariga nimalar kiradi?
Tuproqning xususiyatlari: 1) namligi; 2) zichligi; 3) mineral tarkibi; 4)
organik moddalarning miqdori
Topografik omillarga nimalar kiradi?
Joy relyefining o‘ziga xos jihatlari: 1) balandlik (dengiz sathiga
nisbatan); 2) qiyalikning tikligi; 3) qiyalikning ekspozitsiyasi (dunyo
tomonlariga nisbatan joylashuvi)
Fizik omillarga nimalar kiradi?
Tabiatdagi fizik hodisalar: 1) Yerning tortish kuchi; 2) Yerning magnit
maydoni; 3) Ionlashtiruvchi va elektromagnit nurlanishlar
Biotik omillar deb nimaga aytiladi va
ularga misollar ayting.
Tirik tabiat omillari. Biotik omillar fitogen (o‘simliklarning ta’siri),
zoogen (hayvonlarning ta’siri), mikogen (zamburug‘larning ta’siri)
mikrobiogen (mikroorganizmlarning ta’siri) omillarga ajratiladi.
Аntropogen omillar deb nimaga
aytiladi va ularga misollar ayting.
Inson faoliyati bilan bog‘liq omillar bo‘lib, ularga boshqa tirik
organizmlarning yashash muhitlariga va bevosita ularning hayotiy
faoliyatiga ta’sir ko‘rsatuvchi inson faoliyati turlari.
Muhitning qaysi ko’rsatkichlari
turlarning evolutsiyasida uzoq davr
mobaynida nisbatan doimiy holatda
o‘zgarmasdan qoladi?
1) yerning tortish kuchi; 2) quyosh doimiyligi; 3) okean suvlarining tuz
tarkibi; 4) atmosferaning xususiyatlari kabi omillar nisbatan
o‘zgarmasdir.
Qaysi ekologik omillar o‘zgaruvchan
omillar hisoblanadi?
Harorat, namlik, shamol, yog‘ingarchilik miqdori, oziq miqdori,
yirtqichlar va parazitlar soni
Biologik optimum yoki optimum
zona deb nimaga aytiladi?
Ekologik omilning organizm hayot faoliyatiga ko‘rsatadigan ta’sirining
eng qulay chegarasi biologik optimum yoki optimum zonasi deyiladi.
Optimum zonasidan og‘ish, ya’ni
chetga chiqish nimani belgilaydi?
Noqulay hayot zonasi (pessimum zona)ni belgilaydi
Har qanday organizm qanday
ekologik omil doirasida hayot kechira
oladi?
Har qanday organizm ekologik omilning eng yuqori – maksimum va
eng quyi – minimum chegaralari doirasi – chidamlilik chegaralari
doirasidagina hayot kechira oladi, omilning bu chegaradan og‘ishi
organizmning nobud bo‘lishiga olib keladi.
Tolerantlik (lot. «tolerantia» – sabr-
toqat) zonasi deb nimaga aytiladi?
Ekologik omil ko‘rsatkichlarining tirik organizmlar yashashi mumkin
bo‘lgan chidamlilik chegaralari doirasi tolerantlik zonasi deb ham
yuritiladi.
Har bir tirik organizm uchun ma’lum ekologik omilning muayyan ko‘rsatkichlardan iborat maksimumi, optimumi va minimumi
mavjud.
Uy pashshasida chidamlilik
chegarasining eng maksimumi va
Maksimumi +50°C , Minimumi +7°C
|
| |
