|
butalarning yosh barglariBog'liq 11-savol-javob 093806butalarning yosh barglari bilan oziqlanadi. Shunday qilib, bir joyda
yashovchi har xil turga mansub tuyoqli hayvonlar turli yarusda
o‘sadigan o‘simliklarning organlari bilan oziqlanib, boshqa- boshqa
ekologik nishalarni egallaydi. Bir daraxtda yashashiga qaramay,
olmaxon daraxtning urug‘lari bilan, qizilishton esa daraxt po‘stlog‘i
ostidagi hasharotlar bilan oziqlanadi.
Bir biotsenozda ikki tur bitta ekologik
nishani egallashi mumkinmi?
Hech qachon bir biotsenozda ikki tur bitta ekologik nishani
egallamaydi.
Quyosh energiyasi qanday
ahamiyatga ega?
Quyosh energiyasi: 1) fotosintez jarayoni uchun energiya manbayi
bo‘lib xizmat qiladi; 2) organizmlarda issiqlik me’yorini saqlashda
ishtirok etadi; 3) suv almashinuvini ta’minlaydi; 4) fazoda mo‘ljal olish
uchun zarur omil sanaladi.
Quyosh doimiyligi deb ataladigan
quyosh nurlanishining quvvati
nechaga teng?
1380
W/m
2
ga
Biologik ahamiyatiga ko‘ra quyosh
nuri necha xil spektrga ega?
3 xil: ultrabinafsha, ko‘rinadigan, infraqizil
Ultrabinafsha nurlar to’liqn uzunligi
qancha?
30–400 nm
Ultrabinafsha nurlarning
organizmlarga ta’siri qanday
xususiyatiga bog’liq?
To‘lqin uzunligi va miqdoriga bog‘liq
Yerga yetib keluvchi ultrabinafsha
nurlarning to’lqin uzunligi qancha?
290–380 nm
Ultrabinafsha nurlarning qancha
to’lqin uzunligi bakteriyalarni nobud
qiladi?
290–380 nm
Ozon ekranidan o‘tmaydigan
ultrabinafsha nurlar to’lqin uzunligi
nechaga teng?
Qisqa to‘lqinli ultrabinafsha nurlar esa (290 nm dan kam) tirik
organizmlar uchun halokatli ta’sir etadi
Uzun to‘lqinli ultrabinafsha nurlar
qanday ahamiyatga ega?
Teri pigmenti – melanin, ko‘z to‘r pardasi pigmenti va D vitamin
sintezlanadi
Ko’rinadigan nurlar to’liqn uzunligi
qancha?
400–750 nm
Quyosh spektridagi Yerga yetib
keladigan nurlarning 50% ni qaysi
nurlar tashkil etadi?
Ko‘rinadigan nurlar
Qaysi nurlar ta’sirida fotosintez
amalga oshadi?
Ko‘rinadigan nurlar
O‘simliklarda fotosintezning
intensivligi (jadalligi) nimaga
bog‘liq?
Yorug‘likning optimal darajasiga
Fototropizm nima?
Fototropizm (yunoncha «photos» – yorug‘lik) – o‘simlik organlarining
yorug‘lik tomonga o‘sish orqali amalga oshadigan harakatlari sanaladi.
Masalan, o‘simlik novdasi yorug‘lik tushadigan tomonga burilib
o‘sadi.
Fotonastiya nima?
Fotonastiya – sutkaning yorug‘ va qorong‘i vaqtining almashinishi
bilan bog‘liq harakatlar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi.
Masalan, ba’zi o‘simliklarning gullari yorug‘da ochiladi, kun botganda
esa yopiladi (lola, qoqio‘t), boshqa bir o‘simliklarning gullari esa
aksincha, kun botganda ochiladi, tongda yopiladi (namozshomgul)
Fototaksis nima?
Erkin harakatlanadigan sodda hayvonlar, bir hujayrali tuban
o‘simliklarning yorug‘lik ta’siri yo‘nalishi bo‘ylab harakatlanishi
fototaksis deyiladi.
Ko’rinadigan nurlar hayvonlar uchun
Kunduzgi hayvonlar ko‘rinadigan nurlar yordamida oziq izlaydi,
|
| |
