|
) yashil o‘simliklari (fitosenoz); 2)Bog'liq 11-savol-javob 0938061) yashil o‘simliklari (fitosenoz); 2) hayvonlar (zoosenoz); 3)
zamburug‘lar (mikosenoz); 4) mikroorganizmlar (mikrobiotsenoz) dan
tashkil topgan.
Biotsenoz tarkibiga kiruvchi
organizmlar qanday funksional
guruhlarga bo’linadi?
3 ta funksional guruhga bo‘linadi: produtsentlar, konsumentlar va
redutsentlar.
Produtsentlar nima?
(lot. «producens» – yaratuvchi) – organik birikmalarni hosil
qiluvchilar, ya’ni avtotrof organizmlar bo‘lib, anorganik moddalardan
organik birikmalarni sintezlaydi. Bu guruhga yashil o‘simliklar,
fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar kiradi.
Konsumentlar nima?
(lotincha «consume» – iste’mol qilaman) yoki iste’mol qiluvchilar –
geterotrof organizmlar bo‘lib, tayyor organik birikmalar bilan
oziqlanadi va oziq tarkibidagi energiyani oziq zanjiri bo‘ylab uzatadi.
Oziq (trofik) zanjiri – organik birikmalarni hosil qiluvchilardan
iste’mol qiluvchilarga bosqichma-bosqich modda va energiyani
uzatuvchi organizmlar ketma-ketligidir. Konsumentlarga barcha
hayvonlar va parazit o‘simliklar kiradi.
Redutsentlar nima?
(lotincha «reduco» – qaytaraman, tiklayman) yoki destruktorlar
(lotincha «destruo» – parchalayman) – geterotrof organizmlar bo‘lib,
organik birikmalarni anorganik moddalargacha parchalaydi. Ularga
saprotrof (saprofit) bakteriyalar va zamburug‘lar kiradi. Saprotroflar
qoldiq organik birikmalar bilan oziqlanib, ularni mineral moddalarga
parchalaydi.
Biogeotsenozlarga xos xususiyatlar
qaysilar?
Bu xususiyatlarga: 1) biogeotsenozlarning o‘z-o‘zini yaratishi
(tiklashi); 2) barqarorligi; 3) o‘z-o‘zini boshqarishi; 4) rivojlanishi; 5)
ekologik suksessiya (ekosistemalarning almashinishi) kabilar kiradi.
Biogeotsenozlarning o‘z-o‘zini
yaratish xususiyati deganda nima
tushuniladi?
Biogeotsenoz tomonidan energiya oqimining yo‘naltirilishi tirik
organizmlar va anorganik tabiat o‘rtasidagi moddalar va energiyaning
biologik aylanishini ta’minlash tushuniladi.
Biogeotsenozlarning barqarorligi
deyilganda nima tushuniladi?
Bu xususiyat biogeotsenozlarning o‘z tuzilishini, tarkibiy qismlari
o‘rtasidagi aloqalar xarakteri va boshqa ko‘rsatkichlarini nisbatan
doimiy holatda saqlash xususiyatidir. Biogeotsenoz- larning
barqarorligi turlar xilma-xilligi bilan ta’minlanadi.
Biogeotsenozlarning o‘z-o‘zini
boshqarishi deyilganda nima
tushuniladi?
O‘z tarkibiy qismlari o‘rtasidagi muvozanat va o‘zaro munosabatlarni
tabiiy yoki antropogen ta’sirlardan so‘ng tiklay olish xususiyati
Biogeotsenozdagi qanday munosabat
tufayli turlar soni doimiy saqlanadi va
unga misol ayting.
|
| |
