4
=
F
H
G
(3)
F - quduqning ko’ndalang kesim yuzi; - quduq ashyosining xajmiy og’irligi;
R
s
- quduq tag yuzasiga nisbatan gruntning bosimi;
F
R
R
h
x
s
= 10
(4)
4-rasm. Quduq o’lchamlarini hisoblash.
R
x
h
-pastlashuvchi quduq ostki qismidagi gruntning
hisobiy bosimi;
R
f
- ishqalanish kuchi:
0
)
5
,
2
(
f
H
u
R
f
−
=
(5)
bu ifoda yordamida pastlashuvchi quduqning ko’ndalang kesimi aniqlanadi.
u - quduq devorining tomonlari yigindisi; f
0
- ishqalanish koeffitsienti.
(3), (4) va (5) ifodalarni (2) ga quyib quyidagini hosil qilamiz:
N
H F
R
F u H
f
h
x
+ =
+
−
10
2 5
0
(
, ) , (6)
bu ifoda yordamida pastlashuvchi quduqning ko’ndalang kesimi aniqlanadi.
Quduq grunt bo’ylab harakatlanishi uchun uning devorlari og’irligi (suvning
ko’tarish xususiyatini hisobga olgan holda) shu devor bilan uni o’rab turuvchi grunt
o’rtasidagi ishqalanish kuchidan ortiq bo’lishi kerak, ya’ni:
𝐺 − 𝑇 > 𝑓 (7)
bunda: G - pastlashuvchi quduq og’irligi; T - quduq devorlari siqib chiqargan
suvning og’irligi;
f - ishqalanish kuchi, quduq
changsimon qumli gruntlarga
o’rnatilganda - 0,10,15 MPa; qolgan qumli gruntlarga o’rnatilganda - 0,2 0,25
MPa; yumshoq loyli qumlarda 0,05 0,1 MPa;
boshqa yumshoq loysimon
gruntlarda-0,1 0,15 MPa;
Pastlashuvchi
quduq
devorining
bo’yiga
nisbatan
buzilishga
mustahkamligini tekshirishda ishqalanish kuchining
eng yuqori qiymati quduq
balandligi bo’yicha uchburchak shaklida tarqalgan deb faraz qilinadi. Bunda quduq
5
devori og’irligining 14 qismiga to’g’ri keladigan
eguvchi kuchning eng yuqori
qiymati quduq o’rtasiga mos keladi.
Quduq devorlarini hisoblash gruntning yotiq aktiv bosimi ta’sirida bo’lgan
berk rom shaklida olib boriladi.
