16-Mavzu: Temperament va Xarakter reja




Download 0,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/13
Sana19.09.2024
Hajmi0,91 Mb.
#271709
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
9-mavzu. Temperament va xarakterdoc (1)

Kuchli 
Kuchsiz 
Jonli 
Inert 
Nerv 
jarayonlari 
xususiyatlari 
Kuch 
Vazminlik 
harakatlanis 

Kuchli 
Harakatlanis 

Kuchli 
Harakatlanis 

Kuchli 
Sust 
Kuchsiz 
Harakatcha 
n yoki sust 
Temperamen 

Xolerik 
Sangvinik 
Flegmati 

Melanxolik 
Temperament va psixik reaksiyaning bog'liqlig 
Reaktsiya 
Temperament 
Tezkorlik 
Kuch 
Sangvinik 
Xolerik 
Flegmatik 
Melanxolik 
Tez 
Tez 
Sekin 
Sekin 
o'rta 
haddan tashqari 
kuchli 
kuchsiz 
Temperament tiplarining psixologik tavsifi quyidagi muhim xususiyatlar 
yordami bilan aniqlanishi mumkin va ularning psixologik tavsifini quyidagi jadvalda 
ko’rishimiz mumkin. 
Temperament tiplarining psixologik tavsifnomasi 
S
e
nz
it
iv
li
k
Re
a
k
ti
v
li
k
F
a
ol
li
k
R
ea
kt
ivl
ik
va
f
aol
li
kn
ing
o'
za
ro
m
unosa
ba
ti
Re
a
ks
iya
t
em
pi
H
a
ra
k
a
tl
a
rn
ing
s
il
li
ql
igi
(
qot
ib
qol
ga
nl
igi

E
ks
tr
a
ve
rl
ik
va
int
ra
ve
nt
li
k
1.
 
Senzitivlik 
(lotincha Sensus - sezish, his qilish degan ma'no anglatadi). 
Senzitivlik yuzasidan insonda birorta psixik reaksiyani hosil qilish uchun zarur 
bo’lgan o’ta kuchsiz tashqi taassurot kuchiga qarab mulohaza yuritiladi, jumladan, 
sezgilarning paydo bo’lishi uchun kerak qo’zg’ovchining ozgina kuchi (ularning 
quyi chegarasi), ehtiyojlar qondirilmasligining sezilar-sezilmas darajasi (shaxsga 
ruhiy azob beruvchi) mujassamlashadi. 
2.
 
Reaktivlik
. Bu to’g’rida aynan bir xil kuch bilan ta'sir etuvchi tashqi va 
ichki taassurotlarga shaxs qanday kuch bilan emosional reaksiya qilishiga qarab 
munosabat bildiriladi. Reaktivlikning yorqin ro’yobga chiqishi-emosionallik, 
ta'sirlanuvchanlikda ifodalanishidir. 


3.
 
Faollik. 
Bu borada inson qanday faollik darajasi bilan tashqi olamga ta'sir 
etishi va maqsadlarni amalga oshirishda ob'ektiv hamda sub'ektiv qarama- 
qarshiliklarni faollik bilan yengishga qarab fikr yuritiladi. 
4.
 
Reaktivlik bilan faollikning o’zaro munosabati
. Odamning faoliyati ko’p 
jihatdan nimaga bog’liqligiga binoan, chunonchi tasodifiy tarzdagi tashqi va ichki 
sharoitlarga (kayfiyatga, favquloddagi hodisalarga) yoki maqsadlarga, ezgu 
niyatlarga, xohish-intilishlariga ko’ra fikr bildirish nazarda tutiladi. 
5.
 
Reaksiya tempi
. Turli xususiyatli psixik reaksiyalar va jarayonlarning 
kechish tezligiga, nutq sur'atiga, farosatliligiga, aql tezligiga asoslanib xulosa 
chiqariladi. 
6.
 
Harakatlarning silliqligi va unga qarama-qarshi sifat rigidlik (qotib 
qolganlik
), shaxsning o’zgaruvchan tashqi taassurotlarga qanchalik yengillik va 
chaqqonlik bilan muvofiqlashishiga (silliqlik bilan moslashishga), shuningdek, 
uning xatti-harakatlari qanchalik sust va zaifligiga (rigidligi qotib qolganligicha) 
nisbatan baho berishdan iboratdir. 

Download 0,91 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Download 0,91 Mb.
Pdf ko'rish