|
Bundan ko‘rinadiki, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish xususiylashtirishga qaraganda
ancha keng tushuncha. Xususiylashtirish -Bog'liq ИН 2-мавзу маърўза матни 1, ATOYEVA .G, Lesson-One-5-Day-Challenge-1, 8-mavzu lug‘at tarkibining shakl va ma’no munosabatlari jihatid-fayllar.org, Bozor muvozanati va uning ahamiyati, 1-dedline, Asilbek Maruza3, a. 4, algaritm aSADBEK 2, Alijonov, Asilbek amaliy1, BIO Oraliq nazorati - test HEMIS Student axborot tizimi| 1
Bundan ko‘rinadiki, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish xususiylashtirishga qaraganda
ancha keng tushuncha. Xususiylashtirish - davlat mulkiga egalik huquqining davlatdan xususiy
shaxslarga o‘tishidir. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish xususiylashtirishdan tashqari, bu
mulk hisobidan boshqa nodavlat mulk shakllarining vujudga keltirishni ham ko‘zda tutadi. U bir
qator yo‘llar bilan amalga oshiriladi: davlat korxonalarini hissadorlik jamiyatiga aylantirish, davlat
korxonasini sotib, uni jamoa mulkiga aylantirish; mulkni qiymatga qarab chiqarilgan cheklar
(vaucher) bo‘yicha fuqarolarga bepul berish; mulkni ayrim tadbirkor va ish boshqaruvchilarga
sotish; ayrim davlat korxonalarini chet el firma va fuqarolariga sotish yoki qarz hisobiga berish;
davlat mol-mulkini auksionlarda kim oshdi savdosi orqali sotish va h.k.
Xususiylashtirishning usullari ham turli-tuman bo‘lib, ularni 3 guruhga ajratish mumkin: 1)
davlat mulkini bepul bo‘lib berish orqali xususiylashtirish; 2) davlat mulkini sotish orqali
xususiylashtirish; 3) davlat mulkini bepul bo‘lib berish hamda sotishni uyg‘unlashtirish orqali
xususiylashtirish (4-chizma).
Mamlakatimizda amalga oshirilgan xususiylashtirish jarayonining o‘ziga xos jihati – bu
uning bosqichma-bosqich olib borilganligidir (5-chizma).
O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlarning birinchi bosqichidayoq mulkchilikning hamma
shakllari teng huquqli ekanligi konstitutsion tarzda e’tirof etildi va davlat mulki monopolizmini
tugatish hamda bu mulkni xususiylashtirish hisobiga ko‘p ukladli iqtisodiyotni real shakllantirish
vazifasi qo‘yildi. Avvalo mulkchilikning turli xil shakllari qaror topishi uchun teng huquqiy
normalar va amal qilish mexanizmlari yaratildi.
O‘zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishga yondashuvning
muhim xususiyati - uni dasturlar asosida bosqichma-bosqich amalga oshirishdan iborat. 1992-
1993 yillar xususiylashtirishning birinchi bosqichini o‘z ichiga olib, bu bosqichda
xususiylashtirish jarayoni umumiy uy-joy fondini, savdo, mahalliy sanoat, xizmat ko‘rsatish
korxonalarini hamda qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qayta ishlash tizimini qamrab oldi. Yengil,
mahalliy sanoatga, transport va qurilishga, boshqa tarmoqlarga qarashli ayrim o‘rta va yirik
korxonalar keyinchalik sotib olinish huquqi bilan ko‘proq ijra korxonalariga, jamoa korxonalariga,
yopiq turdagi aksionerlik jamiyatlariga aylantirildi. Aksiyalarning nazorat paketi davlat ixtiyorida
saqlab qolindi.
1
O‘zbekiston Respublikasining Qonuni. Davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish to‘g‘risida/O‘zbekiston
Respublikasi: qonunlar va farmonlar. – T.: O‘zbekiston, 1992, 65-b.
Davlat mulkini
xususiylashtirishning usullari
Aholining ayrim ijtimoiy єatlamlariga
bepul berish
Barcha jamiyat a’zolariga sotish
Barcha jamiyat a’zolariga bepul
bo‘lib berish
Mehnat jamoalariga sotish
Mehnat jamoalariga bepul topshirish
Kim oshdi savdosida fuqarolarga
yoki yuridik shaxslarga sotish
Mulkni bepul bo‘lib berish orqali
xususiylashtirish
Mulkni sotish orqali xususiylashtirish
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Bundan ko‘rinadiki, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish xususiylashtirishga qaraganda
ancha keng tushuncha. Xususiylashtirish -
|
