chiqarishni tashkil qilish jarayonida vujudga keladi. Mazkur munosabatlar kishilar o‘rtasidagi
aloqalar sifatida namoyon bo‘lib, shu bilan birga ishlab chiqarish holatini bevosita tavsiflaydi,
ishlab chiqaruvchi kuchlar taraqqiyoti muayyan bosqichlarining
xususiyatlarini va ularning
ijtimoiy uyg‘unlashuvini aks ettiradi. Bu masalan,
mehnat taqsimoti, uni ixtisoslashtirish va
kooperatsiyalash, ishlab chiqarishning to‘planishi va uyg‘unlashtirilishidir.
Ishlab chiqarish har doim muayyan ijtimoiy shaklga ega bo‘ladi. Bu ijtimoiy shakl ijtimoiy-
iqtisodiy munosabatlarni
vujudga keltiradi, ularning mohiyati va asosini ishlab chiqarish
vositalariga mulkchilik munosabatlari tashkil etadi.
Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar – bu kishilar uchun zarur bo‘lgan hayotiy ne’matlarni
ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste’mol qilish jarayonida vujudga keladigan
munosabatlardir. Ular takror ishlab chiqarish munosabatlari yoki
iqtisodiy munosabatlar deb
ham ataladi.
Ishlab chiqaruvchi kuchlar rivojining muayyan darajasi ishlab chiqarish munosabatlarining
u yoki bu turini taqozo qiladi.
Muayyan taraqqiyot darajasidagi ishlab chiqaruvchi kuchlar