71
Qoida bo’yicha to’ldiruvchi, qanchalik yengil bo’lsa,
yengil beton issiqlik
o'tkazuvchanligi kam bo’ladi va devor qalinligi kichik va arzon bo‘ladi.
Yuk ko‘taruvchi konstruksiyalarnmg konstruksion betonlarda g‘ovakli
to‘ldiruvchilarni ishlatish samaradorligi hisoblashda quyidagi omillar hisobga
olinadi.
Konstruksiyalarnmg massasini kamayishi quyidagicha iqtisodiy samara beradi:
- transport xarajatlari kamayadi;
- yig‘ma konstruksiyalar montaji uchun sarflar
kamayadi,
- yig‘ma elementlarni yiriklashuvi;
- pastki konstruksiyalarga tushadigan yuklamalar kamayadi,
-
egiluvchan konstruksiyalarda, yuk ko’taruvchi qobilyatini saqlagan holda
armatura po‘lat sarfi kamayadi va b.
Beton zichligini 10% ga kamayishi konstruksiyalar narxini taxminan 3% ga
pasayishiga olib keladi.
Yuqori mustahkam yengil betonlar zichligi 700... 1800 kg/m
3
, ular oddiy og‘ir
betonga nisbatan 25...30% ga yengil.
Yengil betonlar uchun ishlatiladigan keramzitnmg mustahkamligini ko‘pchish
koeffitsientini kamaytirib erishish mumkm biroq bunda uning tannarxi o‘zgaradi.
To‘kma zichligi 400 kg/m3 bo’lgan keramzit shag‘alini tannarxini 100% qilib
qabul qilsak, to’kma
zichligi, 300 kg/m
3
bo‘lganda tannarxi taxminan 20% ga
kamayadi, 500 kg/m
3
da 20 % ga oshadi, 600 kg/m
3
da 40% ga, 700 k/m
3
da
taxminan 2 marotabaga oshadi.
Keramzit qanchalik og‘ir bo‘lsa tannarxi shunchalik oshadi. Buni quyidagicha
izohlash mumkin: ishlab chiqarishdagi bir xil sarflarda, ko‘pchish
koeffitsienti
qanchalik kam bo‘lsa olinadigan mahsulot hajmi ham shunchalik kam bo’ladi,
demak olinadigan mahsulot hajmi kamayishi, uning tannarhini oshishiga olib
keladi.
Ko‘pchish yo’li bilan olinadigan keramzit va boshqa g‘ovakli
to‘ldiruvchilarning ko‘pchish koeffitsientini oshirish maqsadida, ularni boyitishga,
xomashyoga qo‘shimcha ishlov berishga va boshqa texnologik usullarga ketadigan
sarflar o‘zini oqlaydi.
Sun’iy g‘ovakli to‘ldiruvchilar
tannarxini, ularni ishlab chiqaradigan
korxonalar quvvatini oshirib kamaytirish mumkin.
Shuning uchun, yengil g‘ovakli to‘ Idiruvchilar (shlakli pemza, agloporit va b.)
ishlab chiqarish samaradorligini oshirish uchun sanoat chiqindilardan keng
foydalanish zarur.
