292
VI bob. ILDIZMEVALILAR
Bu guruhga sersuv, shirali quruq moddasi kam bo„lgan ildizmevalilar kiradi.
Bu guruhdagi o„simliklar har xil botanik oilani (sho„radoshlar, soyabonguldoshlar,
karamdoshlar, murakkabguldoshlar) vakili bo„lib,
ularning oilasida bir,
ikki va
ko„p yillik turlari uchraydi.
O„zbekistonda aksariyat holda ikki yillik turlari (qand lavlagi, xashaki
lavlagi, sholg„om va sabzilar) ekilmoqda. Ildizmevalilar har xil yo„nalishda
qo„llaniladi. Qandlavlagi qand ishlab chiqarish uchun ekiladi.
Qolgan
ildizmevalilar oziq-ovqat sanoatida va chorvaga yem uchun foydalaniladi.
Ildizmevalilarning tarkibida 10% dan 30% gacha quruq modda bo„ladi,
ularning tarkibida ko„p miqdorda qand, kraxmal, tuzlar, vitaminlar (C, B, B
2
, P, K,
E va boshqa), karotin mavjud. Tarkibida suv ko„p bo„lganligi tufayli saqlash qiyin.
Ildizmevali o„simliklar texnik (qand lavlagi), oziq-ovqatda (sabzi, lavlagi,
sholg„om, turp), chorvachilikda (xashaki lavlagi, turneps), tabobatda (sachratqi)
qo„llanadi. Qishda ko„kat bo„lmaganda ildizmevalilar eng asosiy shirali oziq bo„lib
qoladi. Yem-xashak sifatida barglari ham ishlatiladi.
