290
yo„qotiladi va yer undan tozalanadi. Topinambur uchun yerni ishlash kartoshka
ekinidagiga o„xshaydi.
Yerga haydashdan oldin 30-40 t/ga go„ng solinadi.
Yer nokining 25-50
gramm tuganagi ekiladi, uni kesib ekilsa hosildorligi
25-30% kamayib ketadi. Agar tuganak juda yirik (70-80 g) bo„lsa, uni ekishdan
oldin kesib ekilgani ma‟qul. Kesilgan tuganak faqat bahorda ekilishi kerak, kuzda
ekish tavsiya etilmaydi. Bir gektarga 50-60
ming tuganak ekiladi, gektariga 0,6-
2,0 t/ga cha urug„
sarflanadi.
Topinambur etishtiriladigan iqlim sharoitiga ko„ra ikki muddatda fevral
oxiri-mart boshlanishida va oktyabr oxiri-noyabr boshida ekiladi.
Ekish chuqurligi ekilayotgan tuganak vazniga bog„liq bo„lib, u 5-12 sm
chuqurlikka 70x35-40 sm sxemasida ekiladi. Ekilganidan so„ng nihollar ko„karib
chiqqunicha yer bir ikki marta boronalanadi. Nihollar to„liq ko„karib chiqqanidan
keyin har sug„orishdan so„ng qator orasi kultivatsiya qilinadi. Agar topinambur
etishtirilayotgan yerda begona o„t ko„p bo„lsa, uning
qator orasi chopiq qilinib,
o„simlik atrofi yumshatiladi.
Topinambur o„suv davrida chilpish (chekanka) faqat ko„k massasini
ko„paytiradi, tuganak hosiliga salbiy ta‟sir etadi, shuning uchun chilpish tavsiya
etilmaydi.
Topinambur hayotining ikkinchi va uchinchi yili u o„sayotgan
yerni erta
bahorda 2-3 marta borona qilish bilan boshlanadi. Ikkinchi va uchinchi yili
topinambur o„simligi soni har m
2
da ko„payib ketadi,
shuning uchun qator orasi
kultivatsiya qilinadi hamda undagi ortiqcha o„simliklar olib tashlanadi, ya‟ni
qatordagi zichligi me‟yorga keltiriladi. Topinambur faqat tuganagidan emas, poya
qalamchalaridan ham ko„paytirilishi mumkin. Topinambur poyasi O„zbekiston
sharoitida oktyabr oxirida, tuganagi esa noyabr oxirida silos yig„adigan
kombaynlar bilan yig„ishtiriladi. Tuganak hosilini yig„ishtirish qish faslida davom
etishi mumkin.
Topinambur oq chirish
kasalligi bilan zararlanadi, unga qarshi kurashish
uchun tuganakmeva saqlanayotgan xona haroratini -3
o
C dan past saqlash va
291
kasallangan o„simliklarni daladan chiqarib tashlash kerak. Simqurt, may qo„ng„izi
kabi zararkunandalar tuganakmevalarni, lavlagi va sholg„om kanalari uning poya
qismini zararlaydi. Ularga qarshi anabazin sulfat sepilishi kerak.
